Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Síða 19

Orðabókarstörf Konráðs Gíslasonar
17
Við þetta bættist að forníslenskar orðabækur komu út hver á fætur
annarri á þessum árum svo að þörfin var ekki sú sama og fyrr. I bréfi
til ráðuneytisins 7. mars 1863 vék Konráð að þessu og benti á að 18
arkir væru komnar út af orðabók Fritzners og orðabók Eiríks Jóns-
sonar væri væntanleg eftir nokkrar vikur. Þessar tvær bækur, ásamt
Lexicon poeticum, bættu úr þörfinni fyrir þessi hjálpargögn. Vegna
þessa hafi hann brugðið á það ráð að auka umfang orðabókar sinnar
með því að taka í hana öll fornnorræn eiginnöfn og auknefni og telur
síðan upp hverju hann hafi safnað.10 Ári seinna, 16. mars 1864, skrif-
aði Konráð ráðuneytinu á ný og endurtók fyrri ummæli um þær við-
bætur sem hann vann að, og áætlaði að taka mundi tvö ár að ljúka því
verki og nefndi 1. apríl 1865 „som den yderste Grændse“ og sótti um
1000 dala styrk á komandi ijárhagsári. Árið leið án þess að til tíðinda
drægi og 6. febrúar 1865 skrifaði Konráð ráðuneytinu enn og skýrði
fyrir því umfang rannsóknarinnar sem hann hefði lokið að tveimur
þriðju og sótti enn um 1.000 dala styrk til að ljúka prentsmiðjuhand-
ritinu.11
Síðan liðu sjö og hálft ár. Hinn 26. september 1872 tók Konráð sér
enn penna í hönd og skrifaði kirkju- og kennslumálaráðuneytinu. Hann
rifjaði upp að frá árinu 1860 höfðu komið út fimm orðabækur yfir
fornnorrænt mál — Lexicon poeticum 1860, Oldnordisk Ordbog 1863,
Altnordisches Glossar 1866, Fritzners Ordbog 1867 og Icelandic-
10 Þar segir: „I Betragtning heraf har jeg troet at burde udvide mit Ordbogsarbeide
ved deri at optage en stor og betydningsfuld Classe af Ord, nemlig alle oldnordiske
Til- og Egennavne, saavel som saadanne fremmede, der ikke blot forekomme i den
oldnordiske Literatur, men som tillige enten have faaet et nordisk Tilsnit eller frem-
byde Et eller Andet til Oplysning for vort Oldsprog".
11 í bréfinu komst Konráð svo að orði: „Det oldnordiske Sprog besidder nemlig
en fra min Ordbog oprindeligt, af Hensyn til Arbeidets næsten afskrækkende Omfang,
udelukket, men ikke desmindre for Sprogets Fuldstændighed væsentlig, rig Skat
baade af Til- og Egennavne, hvilke sidste ere de talrigste, ikke alene for saavidt dette
ligger i Sagens Natur, men desuden paa Grund af en stærk Tendents til deels kort og
bestemt at betegne, deels ligesom at personificere udmærkede Gjenstande af enhver
Art, der har en særegen Interesse for Mennesket, saasom ikke blot Huusdyr og Skibe,
men ogsaa, til Exempel, de forskjellige Slags Vaaben og andre Redskaber, Smykker,
Tidsrum, Begivenheder“.