Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Page 40
38 Eiríkur Rögnvaldsson
Hins vegar eru svo sagnir sem taka með sér tvo nafnliði (rökliði); ann-
an í nefnifalli en hinn i þágufalli, og þágufallsliðnum er „eðlilegt" að
standa fremst:
(2) a Mér líkar fyrirlesturinn vel.
b Mér leiddist bókin.
í hefðbundinni setningafræði eru slíkar sagnir venjulega ekki taldar
ópersónulegar, heldur talið að nefnifallsliðurinn sé frumlag, og þágu-
fallsliðurinn andlag. Það má þó með ýmsum ráðum sýna fram á að frá
setningafræðilegu sjónarmiði hlýtur þágufallsliðurinn að gegna frum-
lagshlutverki; það er hann sem hagar sér setningafræðilega eins og
frumlög eru vön að gera, en nefnifallsliðurinn hagar sér á annan hátt.
Ég ætla ekki að fara nánar út í þetta hér, en um þetta má víða lesa, t. d.
hjá Halldóri Ármanni Sigurðssyni (1991).
En þótt frumlagseðli aukafallsnafnliðanna í (l)-(2) sé nú nokkurn
veginn óumdeilt gegnir öðru máli um svipaðar setningar í forníslensk-
um textum, eins og t. d. (3)—(4):
(3) a Mig vantar verkstjóra (Víga-Glúms saga, s. 1924)
b því að oss kólnar á klónum.
(Grettis saga Asmundarsonar, s. 975)
c Þormóðar var saknað á þinginu. (Fóstbrœðra saga, s. 826)
(4) a Honum líkar þetta illa. (Flóamanna saga, s. 761)
b Finnboga leiðist nú ákefð hans
(Finnboga saga ramma, s. 64 7-8)
Því hefur verið haldið fram að slíkar setningar hafi aukafallsfrumlög
rétt eins og nútímamálssetningarnar í (1)—(2) (sjá t. d. Faarlund 1980,
Helga Bernódusson 1982, Eirík Rögnvaldsson 1991); en aðrir hafa
sett fram gagnstæða skoðun. Þar má einkum nefna Morck (1992), en
einnig Faarlund (1990, 1992), Kristoffersen (1991, 1994) — og fleira
mætti eflaust tína til. Bæði Morck og Kristoffersen telja sig hafa fund-
ið vísbendingar um að aukafallsnafnliðir eins og í (3)—(4) hagi sér i
sumum tilvikum öðruvísi en venjuleg nefnifallsfrumlög. Rétt er að
vekja athygli á að þrátt fyrir þetta draga Faarlund, Morck og Kristoff-
ersen ekki í efa að aukafallsfrumlög séu til í nútímaíslensku.