Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Page 53
51
Frumlag ogfall að fornu
setningar á við (13a) séu „among the better ones“ og tekur fram að
sumir málhafar felli sig alls ekki við slíkar setningar.9
Því er ekki að neita að kenningar um frumlagseðli aukafallsnafn-
liða í fornu máli myndu styrkjast talsvert ef þar fyndust einhverjar
setningar á við (13). Ég held því á hinn bóginn hiklaust fram að sú
staðreynd að slík dæmi hafa ekki fundist dragi ekkert úr líkunum á því
að kenningin standist; það sé alls ekki við því að búast að slík dærni
finnist. Eins og við komum að hér á eftir (í 3.3) má þó finna í fornu
máli dæmi sem hugsanlegt er að túlka á þennan veg.
2.4 Afturbeyging
Eins og áður segir er tæplega hægt að nota hegðun afturbeygingar í
fornu máli sem rök fyrir frumlagseðli aukafallsnafnliða, eins og hægt
er í nútímamáli. Því hefur hins vegar vegar stundum verið haldið fram
að nota mætti afturbeygingu sem rök gegn aukafallsfrumlögum.
Þannig halda Cole, Harbert, Hermon & Sridhar (1980) því fram að
einu tilvikin þar sem afturbeyging vísi til aukafallsnafnliðar séu með
sögninni þykja. \ þetta vitnar svo Kristoffersen (1991), en heldur því
fram að í þessu tilliti sé munur á hegðun afturbeygða fornafnsins sig
og beygingarmynda þess, sér og sín, annars vegar, og afturbeygða
eignarfornafnsins sinn hins vegar:
Faarlund 1980 peiker pá at det refleksive pronomenet sik og eigendoms-
pronomenet sinn med refleksiv funksjon i norront ogsá kan vise til
andre ledd enn subjektet. [...] Faarlunds konklusjon pá dette er at eit
nominativsledd i norront pá dette punktet ikkje skil seg ffá substantiv-
ledd med andre kasus: Dei kan alle kontrollere refleksive pronomen.
Her ser det likevel ut til at han har oversett eit viktig skilje mellom dei
to pronomena (Kristoffersen 1991:81-82).
(i)a Eg datt ekki niður stigann.
b ??Ég reyndi að detta ekki niður stigann.
Þetta sýnir enn tfekar að það er ekki fall frumlagsins, heldur merkingarhlutverk
þess, sem skiptir meginmáli, enda þótt fallið geti líka haft áhrif, sbr. 9. nmgr.
l| Höskuldur vekur líka athygli á (1979:470) að e.t.v. liggi þar ekki eingöngu
merkingarlegar ástæður að baki, heldur líka beygingarlegar; í slíkum setningum glat-
ist viðbótarupplýsingar sem felast í aukafallinu.