Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Page 54
52 Eiríkur Rögnvaldsson
Hinn mikilvægi munur sem Kristoffersen segir að Faarlund hafi yfir-
sést er sá að í öllum tilvikum þar sem afturbeyging er notuð í vísun til
aukafallsnafnliðar sé um afturbeygt eignarfornafn að ræða, en ekki
afturbeygða fornafnið sig. Hann telur að sú staðreynd að ekki finnist
dæmi um hið síðarnefnda bendi til þess að viðkomandi aukafallsnafn-
liðir hafi ekki verið frumlög í fornu máli.10
I nyislandsk kontrollerer subjekt i alle kasus, men ikkje objekt, refleksi-
ve pronomen. I norront er det ein skilnad pá det refleksive pronomenet
sik og eigendomspronomenet sinn, ved at bare subjekt kan kontrollere
sik, mens ogsá ledd med andre funksjonar kan kontrollere sinn (Kristoff-
ersen 1994:59).
í ritgerð sinni (1991) minnist Kristoffersen reyndar á að þykja sé und-
antekning, og nefnir einnig eitt dæmi með sýnast. í grein sinni frá
1994 staðhæfir hann hins vegar að sig vísi eingöngu til frumlags, og á
þar við nefnifallsfrumlag, en nefnir engar undantekningar. En þessi
umQöllun er gölluð.
Þess er reyndar tæpast að vænta að mörg dæmi finnist af þeirri teg-
und sem Kristoffersen ræðir um. Stór hluti þeirra sagna sem taldar eru
taka aukafallsfrumlög í nútímamáli eru sagnir sem taka tvo rökliði,
annan í þágufalli og hinn í nefnifalli; og nefnifallsliðurinn er þá talinn
andlag. En afturbeygða fornafnið hefúr ekkert nefnifallsform, eins og
alkunna er; þannig að ekki er við því að búast að afturbeyging finnist
í slíkum dæmum.
10 KristofFersen heldur því fram að hið sama komi í ljós þegar skoðuð eru aftur-
beygingardæmi Nygaards (1905):
Ogsá eksempelutvalet pá dette punktet hos Nygaard (1905:338-340) stadfester
forskjellen mellom sik og sinn. Mellom eksempla pá pronomen som refererer til
subjektet, finn me báde sik og sinn; mellom dei som refererer til andre ledd enn
subjektet, finn me bare sinn (Kristoffersen 1991:83).
Þetta er hins vegar rangt. Meðal dæma um visun afturbeygðs fornafn til andlags
hefur Nygaard (1905:339) nefnilega þessi:
(i)a úlfinumj þótti sér^ það ekki ofureflis
b þá þótti þeim^, er fúsir voru fararinnar og bannað var, súrskapur mikill
hafður við sig;