Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Qupperneq 128

126
Guðrún Kvaran
Eins og áður segir var bókinni fálega tekið meðal landa Runólfs er hún
kom út og ekki er líklegt að hún hafi haft mikil áhrif innanlands. Hún
var hins vegar tvisvar gefin út í Oxford ásamt riti Georges Hickes,
Institutiones grammaticœ Anglo-Saxoniæ et Moeso-Gothicœ, 1688 og
1689, og enn einu sinni 1703 en þá sem kafli í riti Hickes, Linguarum
vett. septentrionalium thesaurus. Hún kom síðar tvívegis út mjög stytt
í Lundi 1804 og 1806 undir titlinum Grammaticae gothico-islandicae
electa, sem bendir til að henni hafi nokkuð vel verið tekið erlendis.
Ég læt þetta nægja um fyrstu íslensku mállýsinguna en sný mér að
þeim sem næstir tóku til við að skrifa íslenska málfræði.
2. Málfræðiskrif á 18. öld — Jón Magnússon
Næstir til að fást við að skrifa íslenska málfræði voru þeir Jón Ólafs-
son úr Grunnavík og nafni hans Magnússon, bróðir Árna Magnússon-
ar. Hvorugt ritanna var gefið út að þeim lifandi, reyndar lauk Grunna-
víkur-Jón aldrei við sína lýsingu þar sem Jón Magnússon varð fýrri til
og skrifaði málfræði á árunum 1737-38. Þeir höfðu áður rætt, munn-
lega og í bréfum, hvernig best væri að lýsa málinu og verið sammála
um að fara sem mest eftir samtímamáli sínu. Báðir féllu þeir í sömu
gryQu og Runólfur að týna sér í flokkuninni því að enn eru latnesk
áhrif ríkjandi. Finnur Jónsson (1930), sem gaf handrit Jóns Magnús-
sonar út, telur hann ekki hafa haft beinar fyrirmyndir, en að ekki sé
óhugsandi að hann hafi þekkt dönsk málfræðirit sem þá höfðu verið
gefin út. Engin merki eru sjáanleg um að hann hafi notfært sér mál-
fræði Runólfs Jónssonar.
2.1 Nafnorðabeyging
Málfræði Jóns Magnússonar er fyrst og fremst beygingarfræði og ekki
er hægt að segja annað en að töluverð framför hafi á orðið þótt enn sé
langt í land að skipulag sé komið á lýsinguna. Föllin eru nú talin fjög-
ur, ávarpsfalli og verkfærisfalli sleppt. Flokkunin er önnur en hjá Run-
ólfi. Karlkynsorðum er skipt í þrennt: