Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Page 181
Germönsk og rómönsk áhersla í fœreysku og íslensku 179
3. Orðáhersla í færeysku
3.1 Innlend orð
I innlendum orðum í færeysku gilda svipuð lögmál og í íslensku;
áhersla er á fyrsta atkvæði og aukaáherslur ráðast annars vegar af orð-
hlutagerð og hins vegar af hrynrænum ástæðum.3 Lockwood nefnir
(1977:8) eftirfarandi dæmi sem minna á íslensku:
(15) 'tómur Lcstarnir
'til,biðja 'onga,staðni ‘hvergi’ 'seyða,fylgi ‘sauðahjörð’
Lockwood gerir ráð fyrir að aukaáhersla sé á fyrsta atkvæði seinni
samsetningarliðar, eins og í 'til,biðja, og minnist ekki á víxlhrynjandi.
Ég þykist þó hafa tekið eftir henni í orðum eins og 'viðvíkj,andi. Þetta
bendir til þess að gera megi ráð fyrir hrynrænni aukaáherslu og að
áhersluliður myndist sjálfkrafa þar sem saman standa tvö veik at-
kvæði, rétt eins og í íslensku. Einnig má túlka ýmis dæmi í (16), svo
sem þágufallsmyndina Foroyum [fœrjun] og atviksorðið tíðliga
[thuiA.ja] þar sem miðsérhljóðin hafa að því er virðist alveg horfið,
sem vísbendingu um að svona víxlhrynjandi sé gamalgróin í færeyska
kerfinu:
(16) Foroyum [fœrjun] nýfoðinginum ['nui:f0,jintfi,nun]
‘nýburanum’ tíðliga [tuiA.ja] kunnlei,ka 'viðví,kjandi
Éað lítur því svo út sem áherslumynstur færeyskunnar sé í grund-
vallaratriðum hið sama og það íslenska. En við nánari athugun kemur
þó í ljós talsverður munur. Ekki hafa öll innlend færeysk orð áherslu
á fyrsta atkvæði. Samkvæmt Lockwood (tilvitnuðum stað) fá orð sem
hafa þrjú eða fleiri atkvæði og hafa forskeyti eins og ó- og sam- gjarna
aherslu á annað atkvæði. í (17) eru nefnd orð sem hann telur upp og
nokkrum bætt við sem virðast hegða sér eins:
3 Kirstin Didriksen, Jóhannes Andreassen, Zakaris Hansen, Eivind Weyhe, Ingi-
Þjörg Johannesen og Hjalmar P. Petersen hafa veitt mér upplýsingar um færeyskan
framburð. Ég færi þeim öllum bestu þakkir, en þau bera þó að sjálfsögðu enga ábyrgð
a hugsanlegum rangfærslum mínum um þau efni.