Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Síða 216

214
Orð og orðfrœði
&
(7) Aulfær. Ambulare potens. Logbock. Hafa ma madur umbod,
þa [r. þo ?] hann sie attrædur efhann er Hestfær og aulfæi3 id
est: Octogenarius functione frui poterit, si eqvo potest insidere,
etsi pedibus incedere neqveat. Aul edur aulan, ergo ambulatio:
Aulast i framm, prorsum ambulare. ... Aule. Nomen m.g.
Ambulo ambulonis, & per despectum ita appellatur stolidus &
rudis Aula menne.
í orðabók Guðmundar Andréssonar, sem prentuð var 1683, er þessi
grein (LI:20):
(8) at aula / vel aula(s)t / ambulare, obsoletur, aul /ambulatio,
hinc in legibus, aulfær ambulare potis, hafa má hinn gamli
madur umbod sitt sialfur t medaim hann er hestfær / og aulfær,
vel á ...4 ambulare, aut ...,factitare, imbeciliter operari.
Augljóst er að ritsamband er á milli þessara tveggja greina (Faulkes
1964:109) og skýrist af því að Guðmundur Andrésson vann að útgáfu
SLR (Faulkes 1964:38—43). Hvorki lo. aulfær né so. aula hafa verið í
stofni SLR, orðasafni séra Magnúsar Ólafssonar í Laufási, sbr. upp-
skrift Stephaniusar í DG 55 í háskólabókasafninu í Uppsölum.
Á árunum 1681-1695 starfaði Guðmundur Ólafsson að íslenskum
fræðum fyrir Svía og meðal verka hans var að semja íslenska orðabók
sem hann lauk þó ekki við. Orðabókarverk Guðmundar er varðveitt í
tveimur handritum í Konungsbókhlöðu í Stokkhólmi, N 1 sem er upp-
kast og N 2 sem er hreinskrift, en hvorugt handritið tekur til alls staf-
rófsins (Nilsson 1989:59). StafurinnA eraðeins tilíN 1. Hér skal tek-
ið upp það sem segir um lo. aulfær og orð því tengd:
(9) Aulfær, o: gangfær, ex aul sive a/lan, processio, ambulatio. 11.
isl. arfat[al] C. 27. Ambulare potens, L.R. p. 12.
Aul sive a/lan, ambulatio, jam pro gradatione titubante usur-
patus, aut cum qvis tollutim progreditur.
3 Þessa grein er ekki að finna í íslenskum lögum en Magnús Már Lárusson hefur
skilgreint hana og skýrt sem „minnisgrein lögfræðilegs eðlis“ (Faulkes 1964:109).
4 Af tæknilegum ástæðum er hebreskum orðum sleppt.