Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Page 224
222
Orð og orðfrœði q
Helsta heimild þessarar bókar er hið mikla safnverk HSK =
Handbiicher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft, Band 5.1.
- 5.3. Wörterbucher. Dictionaries. Dictionnaires.
í bókinni er greinargóður inngangur og leiðbeiningar um notkun.
Er sá hluti bókarinnar kjörin frumlesning fyrir þá sem vilja kynna sér
orðabókarfræði. Til þessa inngangs er svo vísað úr meginmáli til frek-
ari skýringar á hinum ýmsu hugtökum. Það er rétt að taka það fram að
íðorð almennra málvísinda fá ekki inni í bókinni nema þau gegni
ákveðnu hlutverki í orðabókarfræði.
Hér er loks komið verk sem setur greininni fræðilegar skorður,
kynnir hugtakakerfi hennar og gefur hugtökunum samræmd heiti og
ryður þar með úr vegi ýmsum tvíveðrungi og óvissu sem ríkt hefúr í
nafngiftum og hugtakaforða. Þarf ekki að efa að þessi bók á eftir að
verða fræðigreininni mikil lyftistöng á öllum Norðurlöndum og jafnvel
víðar.
1.2 Uppbygging NLO
Höfuðkaflar bókarinnar eru þrír: 1. Fræðilegur inngangur. 2. Megin-
mál — íðorðalisti orðabókarfræðinnar ásamt skilgreiningum og/eða
skýringum sem eru á norsku bókmáli. 3. Samfelld stafrófsröðuð
íðorðaskrá á hverju máli fyrir sig (nema norsku bókmáli). Vísað er frá
hverju íðorði til norska bókmálsheitisins.
Einstakar flettigreinar meginmáls eru þannig upp byggðar: Fyrst
koma flettiorð (í dæminu hér á eftir — ekvivalent), síðan skilgrein-
ing; á eftir þankastriki koma skýringar, síðan millivísanir (—> vísar til
skyldra hugtaka), þá er vísað (með §) til þeirra(r) greina(r) í inngangi
sem fjalla(r) um hugtakið og/eða skyld efni; klasse skipar hugtakinu í
efnisflokk. Næst koma jafnheiti norska bókmálsorðsins á dönsku,
finnsku, íslensku, nýnorsku, sænsku, ensku, frönsku og þýsku (í þess-
ari röð). Að lokum eru tilgreindar heimildir (Litt.:); á HSK er þegar
minnst.
Sem dæmi má taka fræðiheitið jafnheiti (áður oftast nefnt jafngildi',
jafngildi er nú skv. NLO = ekvivalens). Ef flett er upp á því orði í ís-
lenska listanum, kemur í ljós að á norsku bókmáli heitir þetta ekviva-
lent. Undir þessari flettu finnum við svo skilgreininguna i meginmáli
og allt sem henni fylgir, sbr. 1.3 hér á eftir.