Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Page 230
228
Orð og orðfrœði
ex-tract-ive (ek strak'tiv), /. 1. sem unnt er að vinna úr 2. útdráttar-
3. jarðefnavinnslu-: extractive industries. — n. (kjöt)seyði.
ex-tract-or (ek strak'tor), n. 1. búnaður sem dregur eitt efni úr öðru
(t. d. ávaxtapressa). 2. tanndráttartöng. 3. (í skotvopni) hak sem losar
patrónur úr hlaupi eftir skot.
3.2 Forsendur tvíbeindrar tilhögunar. Það sem þarf að gera
Til að orðabók geti talist tvíbeind þarf m. a. þessum skilyrðum að vera
fullnægt:
a) beyging orða er sýnd beint (í meginmáli, flettuskrárkafla) eða
óbeint (með vísunum í málfræðiágrip o.þ.h.); b) setningarlegt vægi
orða (fallstjórn, forsetninganotkun o. þ. h.) er sýnt með fulltrúum (sbr.
Jón Hilmar Jónsson 1994) sem geta verið alhæfðir (til e-s, meö D) eða
lifandi dæmi; c) notkunardæmi eru þýdd, hvort heldur er með lið-fyr-
ir-lið-þýðingu eða öðru (t. d. orðtaki, sbr. RÍO:xviii, §41). Ef lið-fyrir-
lið-þýðingin er undirskilin til að spara rými og aðeins tilgreint orðtak,
einyrði o.þ.h., er oft notuð sérstök ábending um þetta notendum til
glöggvunar. í 3.3 er notað too, t.d. í extraction ... 3 (descent) ætterni
n6; uppruni m1 (origin); of noble ~ion too ættgöfugur5c; þ.e. auk
venjulegrar lið-fyrir-lið-þýðingar (‘af tignum/göfugum ættum’) má
nota einyrðið ættgöfugur.
í framangreindum dæmum úr EÍO fær hinn íslenski notandi grein-
argóðar upplýsingar um ensku fletturnar og notkun þeirra. Hins vegar
botnar enskumælandi lesandi lítið í efninu nema hann sé þeirn mun
færari í íslensku fyrir. Einkum á þetta við um jafnheitaaðgreiningu
enda fylgja þeim ekki skýringar á ensku, sbr. t.d. SÍO þar sem merk-
ingarafbrigði eru búin sænskum skýringum, sjá t. d. eftirfarandi grein:
intag/a 1 plats, stállning o d ~ en avvaktandi hállning bíða6 átekta gen
pl; ~ ordfórandeplatsen taka6 við formennsku; ~ ngns plats tráda i stal-
let för ngn taka við af e-m, pá sammantráde taka sæti e-s; de har redan
~it sina platser þeir hafa þegar setst (hafa komið sér fyrir); ~ en pose
stilla4 sér upp; bli tvungen att ~ sángen ritm verða að fara (leggjast) í
rúmið; ~en pá sjukhus lagður71 inn á sjúkrahús 2 mil hernema6 e-ð,
taka6 e-ð herskildi, leggja6 e-ð undir sig; ~ med storm taka e-ð með