Andvari - 01.01.2011, Side 50

48
SVERRIR JAKOBSSON
ANDVARI
tæplega 18 ára gamall. Um heimanám Jóns eru til nokkrar heimildir, t.d.
stílabók með latneskum og dönskum stílum sem hann hefur ritað og faðir
hans væntanlega sett honum fyrir. Má af henni sjá að Jón hefur fengið ágæta
þjálfun í þýðingu yfir á þessi tungumál.1 Þá er til glósubók Jóns þar sem
hann hefur ritað skýringar við Apomnemoneumata eftir Xenofón.2 Líklega
hefur Jón notið þess fremur en goldið að vera í einkakennslu föður síns í
klassískum málum.
Jón Sigurðsson hélt svo til háskólanáms í Kaupmannahöfn 1833. Eftir eins
vetrar nám tók hann forspjallspróf (examen philologico-philosophicum) í níu
greinum og hlaut ágætiseinkunn í þremur greinum, latínu, grísku og sagn-
fræði, en 1. einkunn í öðrum. I kjölfarið hóf hann háskólanám í æðri málfræði
(philologicum magnum) en afar sjaldgæft var að íslendingar legðu stund á
slíkt nám.3 Það nám var einkum miðað við að þeir sem lykju því gætu kennt
í latínuskólum og hefur metnaður Jóns Sigurðssonar staðið til þess á þessum
tíma. Raunar kom tvisvar til álita að Jón yrði rektor lærða skólans í Reykjavík,
árin 1850 og 1872. Arið 1850 stakk Trampe stiftamtmaður upp á honum í það
embætti ef Sveinbjörn Egilsson segði af sér (sem ekki varð þó fyrr en 1851)
og freistaði það Jóns nokkuð að sjá til þess að skólinn yrði „nokkuð bættur“.4
Hann varð þó ekki rektor heldur Bjarni Jónsson sem hafði það umfram Jón
að hafa lokið hinu æðra málfræðiprófi. Árið 1872 sótti Jón svo um rektors-
embætti eftir fráfall bróður síns, Jens Sigurðssonar, en gerði sjálfur ráð fyrir
að Jón Þorkelsson yrði ráðinn, sem og varð.5
Jón stundaði námið af kostgæfni árin 1834-1839 en virðist hafa slegið slöku
við eftir það og lauk aldrei prófi. Mesta áherslu lagði hann á sögu og latínu
en einnig á grísku og heimspeki. Námið fólst í fyrirlestrum kennara sem
nemendur leituðust við að skrifa upp orðrétt þannig að eftir veturinn áttu þeir
kennslubók ritaða með eigin hendi. Þannig ritaði Jón upp fyrirlestra Madvigs
í latínu, Brpndsteds í grísku, Werlauffs í sagnfræði og Mpllers í heimspeki, en
aðra hefur hann látið rita fyrir sig, t.d. fyrirlestra F.C. Petersens um listir og
goðafræði.6 Sem dæmi um efni af þessu tagi sem varðveist hefur með hendi
Jóns Sigurðssonar er „Kilderne til Danmarks Historie kritisk behandlede
af Etatsraad og Professor Werlauff 1836“. Þar segir Werlauff frá samtíma-
heimildum um sögu Dana frá dögum Prokopiosar á 6. öld og fram til Saxos í
byrjun 13. aldar. Werlauff er undir greinilegum áhrifum frá hinum gagnrýna
þýska skóla og ræðir bæði handrit, útgáfur og heimildargildi einstakra rita.7
Minna kvað hins vegar að sjálfstæðum verkefnum eða æfingum. Þó hafa
varðveist skýringar Jóns við kvæði Hórasar, með athugasemdum kennara, og
eru þá heimild um slíka verkefnavinnu.8
Söguáhugi Jóns leiddi hann frá Grikklandi og Rómaveldi hinu forna til
annarra viðfangsefna þar sem þörfin fyrir sjálfstæðar athuganir og frumrann-
sóknir var mikil, en það var saga Norðurlanda á miðöldum. Hér má taka fram