Andvari - 01.01.2011, Blaðsíða 66

64
SIGURÐUR PÉTURSSON
ANDVARI
ekki sendur burt í skóla 15-16 ára gamall líkt og margir af hans standi og
var raunar hlutskipti allra Vestfirðinga sem sóttu langskólanám langt fram á
á 20. öld, þar til þeir fengu sinn eigin menntaskóla árið 1970. Séra Sigurður
á Rafnseyri kenndi Jóni syni sínum undir stúdentspróf heima. Þannig fékk
Jón að eyða unglingsárum sínum vestra og gekk þá til vinnu með heimilis-
fólki bæði á landi og sjó. Meðal annars stundaði hann sjóróðra úr Verdölum
utan við Selárdal, vestast í Arnarfirði. Unglingsárin eru mótunartími og
Arnfirðingurinn Jón hlaut að drekka í sig aðstæður í landbúnaði, sjávarútvegi
og verslun á þessum tíma. Annars fer litlum sögum af því að hann hafi farið
út fyrir sína heimasveit, fyrr en hann fór átján ára gamall suður til Reykja-
víkur til að taka stúdentspróf utan skóla. Segja má að þá hafi hann slitið
strenginn við æskustöðvar sínar, því hann kom ekki aftur til heimahaganna
fyrir vestan fyrr en 16 árum síðar. Og þá aðeins sem gestur.
Jón Sigurðsson bjó í fjögur ár í Reykjavík kringum tvítugsaldurinn,
þar til hann sigldi til náms í Kaupmannahöfn árið 1833, 22 ára gamall. Á
Reykjavíkurárunum starfaði hann fyrst sem verslunarþjónn og síðar sem
skrifari biskups. Frá því hann sigldi til Hafnar bjó hann í höfuðborg danska
ríkisins, allt til endadægurs 1879 og kom aðeins til íslands annað hvert sumar
til að sitja þing frá árinu 1845, að undanteknum nokkrum skiptum þegar hann
sat sem fastast í borginni við Sundið. Alþingismaður ísfirðinga kom ekki oft
í kjördæmið, aðeins tvisvar svo óyggjandi sé. Og er þá spurningu súgfirska
þingmannsins í upphafi greinarinnar svarað.
Alþingismaður Isfirðinga
Jón Sigurðsson vakti fyrst athygli meðal almennings á íslandi þegar hann hóf
að gefa út tímaritið Ný félagsrit árið 1841, í félagi við nokkra landa sína sem
bjuggu í Kaupmannahöfn við nám og störf. Ný félagsrit komu út einu sinni á
ári, í bókarstærð, 150-180 síður hvert hefti. Þau komu út síðla vetrar og fluttu
landsmönnum boðskap sinn með vorskipum. Upplagið var 600-800 eintök1,
en kaupendur losuðu 500 á landinu öllu. Mörg eintök gengu manna á milli,
voru lesin á fleiri en einu heimili og jafnvel í heilu lestrarfélögunum. Auk
þess að skrifa í Félagsritin vakti Jón athygli fyrir greinar sem hann skrifaði
um málefni íslands í dönsk blöð. Þar deildi hann bæði á íslenska og danska
embættismenn og einnig danska kaupmenn. Vakti þetta tiltæki bæði athygli
og jafnframt nokkra aðdáun, því óvenjulegt var að ungur menntamaður tæki
sér þannig stöðu, sem minnkaði líkur hans á að komast til embætta í stjórn-
kerfinu.
I Nýjum félagsritum átti Jón Sigurðsson oftast burðargrein hvers árgangs.
I fyrsta árganginn 1841 ritaði hann ítarlega grein um kröfu íslendinga um