Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2011, Side 81

Andvari - 01.01.2011, Side 81
andvari MYNDIN AF JÓNI FORSETA 79 að finna greinargerð um kostnaðarhlið málsins, það er hvort danska stjórnin bauðst til að kosta fjárbððunina aukalega og hvort bændur á Suðurlandi og Vesturlandi hefðu sjálfir þurft að bera kostnaðinn af niðurskurði. Svo virðist sem menn hafi litið svo á, að engu skipti, hvað hlutirnir kostuðu, svo ólíkt sem slíkt hirðuleysi um fjármál var Jóni, þótt þess konar skeytingarleysi hafi æ síðan loðað við landið í ýmsum greinum. Jón Sigurðsson tók helzt ekki upp önnur mál en þau, sem hann taldi sig geta teflt fram til sigurs. Hann tók aldrei afstöðu gegn vistarbandinu, sem batt vinnumenn við einstaka bændur og jarðir, svo að vinnumönnum var ófrjálst að leita sér að annarri betur launaðri vinnu við sjávarsíðuna, þar sem bæirnir voru að vaxa úr grasi. Vistarbandið batt verkafólk, svo lengi sem það átti ekki eigið heimili, við vistráðningu til heils árs í senn og var ekki numið úr lögum fyrr en eftir 1890, en þó voru ýmsar hömlur áfram lagðar á flutninga vinnufólks úr sveitum að sjó, til dæmis ef það var skuldugt, og á þróun þéttbýlis yfirleitt. Enn eimdi eftir af þessum hömlum um miðja 20. öld. Nærri má geta, hvaða skoðun Jón Sigurðsson hafði á svo augljósu mann- réttindamáli, en hann lét það þó aldrei til sín taka, hvorki í skrifum sínum né í ræðum á Alþingi. Hitt dæmið um dvínandi fordæmi Jóns forseta er yngra. Skömmu eftir 1930 sneru stjórnvöld aftur bakinu við arfleifð Jóns Sigurðssonar. Það gerðist þannig, að 1931 voru viðskiptahöft tekin upp í reglugerð í skjóli lagaheimildar frá 1920 til að hlífa bændum við verðfalli landbúnaðarafurða erlendis af völd- nm kreppunnar miklu.1 Því var heitið, að höftunum skyldi aflétt að kreppunni lokinni, en heitið var ekki efnt, og höftin standa að miklu leyti enn. Þessi niðurstaða gekk þvert gegn þeirri grundvallarskoðun Jóns, að millilandavið- skipti ættu að vera sem frjálsust til hagsbóta fyrir þjóðarheildina, enda hafði er>ginn maður átti meiri þátt en einmitt hann í afnámi síðustu leifa einokunar- verzlunar Dana 1855. Ritgerð Jóns, „Um verzlun á íslandi“, í Nýjum félags- Ntum 1843, skipti sköpum. Hún sveigði stuðningsmenn Jóns um allt land að fríverzlunarhugsun hans og lagði grunninn að málflutningi hans á endurreistu Alþingi 1845, 1847 og 1849 og síðan á þjóðfundinum 1851. Fyrir fundinum lá frumvarp dönsku stjórnarinnar, sem var ætlað að vernda gróna danska fasta- kaupmenn fyrir samkeppni af hálfu lausakaupmanna og kaupmanna annarra þjóða. Þjóðfundurinn fól sjö manna nefnd að fjalla um frumvarpið, og var Jón Sigurðsson framsögumaður nefndarinnar. Undir forustu Jóns sneið nefndin ofrelsisákvæðin burt úr frumvarpi stjórnarinnar og lagði fram nýtt frumvarp urn frjáls viðskipti án sérstakra verndarákvæða handa fastakaupmönnum. Þetta frumvarp var samþykkt með yfirgnæfandi meiri hluta á þjóðfundinum §egn andstöðu aðeins fjögurra af sex konungkjörnum þingmönnum. Skömmu siðar sleit Trampe greifi þjóðfundinum gegn vilja þingheims, svo sem frægt er, en fundurinn náði þó að skila af sér tímamótafrumvarpi Jóns forseta og
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.