Andvari - 01.01.2011, Qupperneq 86

84
ÞORVALDUR GYLFASON
ANDVARI
Aðalatriði málsins er það, að í krufningarskýrslunni um Jón Sigurðsson er
þess hvergi getið, að heili hans eða æðar hafi sýnt nokkur merki sárasóttar,
svo sem Jónas Hallgrímsson prófessor og Ólafur Ólafsson fyrrum landlæknir
hafa lýst skýrslunni, sem er til á Ríkisspítalanum í Kaupmannahöfn. Hefði
Jón sýkzt af sárasótt, hefðu slík merki fundizt, og þá hefði verið getið um þau
í skýrslunni. Meðferðin, sem Jón lýsir í bréfi sínu til Gísla Hjálmarssonar,
þar á meðal kvikasilfursmeðferð, getur átt við meðferð á sárasótt, rétt er það,
en hún getur einnig átt við meðferð annarra miklu hversdagslegri sjúkdóma,
svo sem bólgur og húðsýkingar af öðrum toga. Kvikasilfur var skrifað út
við ýmsum kvillum. Meinlaus útbrot eru með líku lagi mun algengari en ill-
skeyttir húð- og kynsjúkdómar. Því virðist miklu líklegra, að eitthvað slíkt
hafi amað að Jóni, úr því að engin gögn eru til um annað. Við þetta bætist,
að á þessum árum var ekki hægt að greina sárasótt af nákvæmni, enda var
sýkillinn óþekktur. Einkennum sárasóttar var því stundum ruglað saman við
sár og bólgur af öðrum ástæðum. Því er ekki hægt að fullyrða, að Jón hafi
sýkzt af sárasótt, alls ekki, og fullvíst er, að hann bar ekki nein síðkomin
einkenni sjúkdómsins. Guðjón Friðriksson getur þess einnig, að engar heim-
ildir séu til um, að Jón hafi verið lagður inn á sjúkrahús. Jón kvartar undan
söguburði í bréfi sínu til Gísla og segir um stúdenta nýkomna frá íslandi til
Kaupmannahafnar: „Þeir koma með þær fréttir, að miklar sögur gangi af
siðferði voru hér ytra og in specie [sérstaklega] sé ég ekkert dygðamunstur að
liggja í fransósnum svo árunum skipti etc. etc. Það gleður mig samt að þeir,
sem mér þykir mest undir komið, trúa því ekki, stúlkan mín og biskupinn,
og mega þá hinir plúðra [skvaldra, innskot ÞG] eins og þeir vilja, hvort ég
get nokkurn tíma sannfært þá um lygina eða ekki.“12 Orðin „og in specie sé
ég ekkert dygðamunstur að liggja í fransósnum svo árunum skipti etc. etc.“
virðist eðlilegt að skoða sem hluta af lýsingu Jóns á lyginni í málsgreininni
næst á eftir.
II. Meðferðin á Jóni Sigurðssyni
„Það var hörmulegt að vita hvernig farið var með Jón Sigurðsson,“ segir
Tryggvi Gunnarsson bankastjóri í sjálfsævisögu sinni.13 „Honum var hælt á
hvert reypi [svo], en ekkert gert til þess að láta honum líða vel, eða sjá fyrir
að hann gæti lifað áhyggjulitlu lífi.“ Tryggvi lét sér annt um minningu Jóns
og hélt henni á loft umfram flesta aðra menn. Hann beitti sér fyrir því, að
landið keypti bækur og handrit Jóns og ýmsa innanhússmuni að Jóni látnum.
Gripunum - þar á meðal var húsbúnaður úr skrifstofu Jóns, borð, legubekkur,
skrifborð með öllum ritfærum, ýmsar myndir og rúm hans að auki - var
fyrst komið fyrir í forngripasafninu á Alþingishúsloftinu, og þar lágu þeir