Andvari - 01.01.2011, Page 123

andvari
JÓN SIGURÐSSON OG STJÓRNSKIPUN ÍSLANDS
121
meira, en mörg önnur, og reyna sem fyrst að koma þessum málum í lag og
enda loforðin“ (bls. 128-129). Fleiri atriði nefnir Jón sem telja má í þessum
flokki svo sem landvarnarskylduna, skattamál og sjálfsforræði sveitarfélaga
en frekari umfjöllun um þau eins og annað bíður betri tíma.
Jón Sigurðsson hélt áfram baráttu sinni fyrir auknum frelsis- og þjóðrétt-
indum íslendinga. í bréfi sem hann ritar haustið 1875 segir hann að tími sé
kominn til „að fara nú að setjast að stjórnarskránni og stinga upp á breyt-
ingum við hana“.12 Minna varð úr því verki á þeim árum sem Jón átti ólifuð
enda heldur af honum dregið. Þó hvatti hann félaga sína til dáða og vildi að
skrifaðar yrðu blaðagreinar og boðað til Þingvallafundar til að semja og sam-
þykkja „áskoranir og, kann ske, uppástungur til breytinga á stjórnarskránni“. í
verki Páls Eggerts Olasonar um Jón Sigurðsson (V. bindi) kemur fram að Jón
hafi ráðgert ritgerð í Andvara um stjórnarskrármálið. Eftir því sem Páll segir
þá skrifaði Sigurður, fóstursonur Jóns, greinina Stjórnarlög íslands „undir
handarjaðri Jóns, að hans yfirsýn og samþykki, og hefir því að geyma svo
langt sem hún tekur, þær tillögur til umbóta, sem honum [þóttu] mestu varða
í bráð.“ (bls. 344) Ekki verður séð að það sem þar kemur fram bæti nokkru
við fyrri hugmyndir Jóns Sigurðssonar um stjórnarskrá fyrir ísland.
TILVÍSANIR
1 Andvari kom út í fyrsta skiptið á þjóðhátíðarárinu 1874 og leysti þá Ný félagsrit, tímarit sem
Jón Sigurðsson átti alla tíð veg og vanda að, af hólmi.
2 Ný félagsrit hófu göngu sína 1841 og kom tímaritið út 29 sinnum fram til ársins 1873.
1 Ný félagsrit, Kaupmannahöfn 1841, bls. 59-134.
4 Arið 1834 var komið á fót fjórum ráðgefandi stéttaþingum í Danaveldi tveimur fyrir her-
togadæmin, einu fyrir Jótland og einu fyrir eyjarnar og áttu íslendingar tvo fulltrúa á þingi
Eydana sem haldið var í Hróarskeldu.
5 Ný félagsrit, Kaupmannahöfn 1841, bls. 95.
6 Ibid bls. 66.
ÁÞÁ Ágúst Þór Árnason: „Stjórnarskrárfesta: grundvöllur lýðræðisins", Skírnir haust 1999.
Jón hefur á hraðbergi stjórnskipunarhugmyndir sem eignaðar eru Aristótelesi, Locke,
Montesquie, Rousseau og Kant. Sjá bls. 68-75.
I neðanmálsgrein segir Jón: „Þetta þykjast nú allir játa, en þegar til kemur verða mjög mis-
jafnar meiníngar um, hvað skaðvænt muni verða eður óskaðvænt, og yrði oflángt að fara
orðum um það í þetta sinn.“ Bls. 73.
Páll Eggert Olason: Ján Sigurösson - Foringinn mikli, Isafoldarprentsmiðja, Reykjavík
1946, bls. 418.
Andvari, tímarit Hins íslenzka þjóðvinafélags, Fyrsta ár, Kaupmannahöfn 1874, bls. 1-138.
' Páll Eggert Olason: Jón Sigurðsson - Foringinn mikli V. bindi Síðasti áfangi Reykjavík
1933, Hið íslenzka þjóðvinafélag.