Andvari - 01.01.2011, Page 154

152
JÓN KARL HELGASON
ANDVARI
til bráðabirgða komið fyrir í „Skemtigarðinum suður við Tjörnina, en henni
síðar ætlaður staður fyrir utan höll þá, er væntanlega verður reist áður en langt
um líður, annað hvort sem konungssetur eða bústaður forsætisráðherra.“ I
staðinn ætti styttan af Hannesi Hafstein heima á þessum virðingarstað, „fyrir
utan Stjórnarráð hins frjálsa íslands. Hann er ástsælasti foringi þjóðarinnar
og hið mesta tiginmenni sögu vorrar, í sjón og raun, síðan Jón Sigurðsson leið
- og eftirmaður hans, öllum öðrum fremur.“39
Páll Eggert Olason brást við grein Kristjáns, einkum til að svara vissum
ummælum um pólitískan feril Jóns forseta, en hann lét þess jafnframt getið
að sér þætti óviðkunnanleg uppröðun á styttunum framan við Stjórnarráðið.
„Líkneski Jóns Sigurðssonar myndi mjer þykja best sett á Austurvöll miðjan,
andspænis alþingishúsinu, þar sem nú er mynd Alberts Thorvaldsens.440
Guðmundur Kamban tók í svipaðan streng í grein sem fjallaði að öðru leyti
um staðsetningu væntanlegs þjóðarleikhúss.41 Um mitt ár 1929 virðist bæjar-
stjórnin í Reykjavík hins vegar hafa ákveðið að Hannesi yrði komið fyrir
neðan við ráðherrabústaðinn við Tjarnargötu. Víkverji Morgunblaðsins gagn-
rýndi þá ákvörðun harðlega og lagði til meiriháttar breytingu á uppröðuninni
á styttum bæjarins:
Stytta Jóns forseta á hvergi að vera nema fyrir framan Alþingishúsið. Stytta Hannesar
Hafsteins, fyrsta íslenska ráðherrans, á að standa framan við stjórnarráðið. Styttur
Kristjáns 9., Thorvaldsens og Jónasar Hallgrímssonar á að flytja suður í skemtigarð. Þar
eiga þær heima. En stytta Hannesar á ekki heima í kvosinni hjá Tjarnargötu, enda þótt
Hannes ætti þar einu sinni heima.42
Ekki fékkst niðurstaða í þetta snúna mál fyrr en á vordögum 1931 en þá
var ákveðið að Hannes Hafstein tæki stöðu Jóns Sigurðssonar framan við
Stjórnarráðið, stytta Jóns var flutt inn á miðjan Austurvöll og styttan af Thor-
valdsen flutt þaðan í Hljómskálagarðinn. Við sama tækifæri var ákveðið að
stytta af Leifi heppna eftir bandaríska myndhöggvarann Alexander Stirling
Calder, sem Bandaríkjamenn höfðu gefið fslendingum í tilefni af Alþingis-
hátfðinni árið 1930, skyldi reist á Skólavörðuhæðinni.43
Enn á ný hefur staðan á hinu opinbera útitafli breyst svo um munar. Fram
til þessa hefur fjölgun á líkneskjum í Reykjavík minnt meira á uppröðun tafl-
manna í tiltekna stöðu en eiginlega taflmennsku en nú eru leiknir þrír afger-
andi leikir. Vistaskipti Hannesar Hafstein og Jóns Sigurðssonar bera keim af
hrókun en vistaskiptum þeirra Jóns og Thorvaldsens má fremur líkja við að
sá fyrrnefndi hafi skákað þeim síðarnefnda. Dansk-íslenska listamanninum,
gjöf Kaupmannahafnar til íslendinga, er gert að hörfa út á jaðar skákborðs-
ins. Leifsstyttan á Skólavörðuholtinu eykur enn frekar dýptina í stöðunni og
gefur visst tilefni til að túlka Listasafn Einars Jónssonar, sem risið hafði á
þessum sömu slóðum árið 1923, sem enn einn hrókinn í leiknum. Ingólfur,