Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 25

Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 25
°g hafi síðan þá talað mjög bjagað mál. Þetta kann þó að vera orðum aukið enda bendir fatt til þess að þeir Jón og Þorleif- ur hafi verið málkunnugir auk þess sem at dómabók Þorleifs, sem er varðveitt, naa sja að hann hefiir verið ágædega að sér ' málnotkun til skrifta.’ Þorleifur sneri aftur til íslands fyrir 1647 og er þá gerður að lögsagnara Guðmundar Hákonatsonar móðurbróður sins og sýslumanns í Húnavatnsþingi. 1652 varð Þorleifur sýslumaður í hálfri Isafjarðarsýslu en nokkru fyrr hafði hann einnig hlotið hálfa Strandasýslu.4 í kaup- hæti fékk hann svo umboð helmings konungsjarða í báðum sýslum. Sama ár og Þorleifur var sýslumaður í Isafjarðarsýslu gekk hann að eiga Ingi- þjörgu Jónsdóttur. Hún var dóttir Jóns sýslumanns eldra Magnússonar, Jónsson- ar prúða. Hún var áður gift í tvígang en mtssti báða eiginmenn sína, var vel stæð °g því fjárhagslega fysilegur kvenkostur. Þau eignuðust fjögur böm. Ráðahagur borleifs og embætti juku mjög á auð hans og á næstu ámm hóf hann jarða- kaup og keypti meðal annars Prestbakka °8 Bæ i Hrútafirði og bjó þar allt til þess a_ð hann fekk Þingeyraklaustur árið 1663.5 'ðrið 1662 var Þorleifur kosinn lögmaður n°rðan og vestan og hlaut konungsstað- festingu árið 1664/' Stóð valið á milli Þor- leifs, Sigurðar Jónssonar í Einarsnesi, sem varð lögmaður sunnan og austan árið eftir °g Visa-Gísla Magnússonar, sýslumanns 1 B-angárþingi. Þegar svo stóð á að margir v°ru í kjöri var varpað hlutkesti og kom UPP hlutur Þorleifs. Sagnir henna þó að þingheimur hafi heldur viljað Vísa-Gísla 1 lögmannssætið en hann hafi aftekið það með öllu.7 Þorleifur lét af sýslumannsembætti í Strandasýslu árið 1669 og í ísafjarðarsýslu árið effir.1' Árið 1679 var heilsa hans þrot- m og þyí sagði hann af sér lögmennsku.1' Þorleifur lenti árið 1678 í deilum við s°n sinn Jón um Þingeyraklaustur og var þá Jóni veitt klaustrið. Þorleifur sat þó sem fastast á Þingeyrum til ársins 1683 er Jón sonur hans lést og Lámsi Gottrúp var veitt klaustrið.10 Þorleifur fluttist þá aftur að Bæ i Hrútafirði og lést þar árið 1698 eftir langa legu. Þorleifur virðist hafa notið hylli almennings á sinni tið ef marka má sam- t'maheimildir og má ætla að þær vin- ssldir hafi ekki hlotist af ytri fegurð. í Ættartölubók sinni segir Jón Halldórs- son að Þorleiffir hafi þótt fremur óhöfð- inglegur og ekki haft sig í frammi á þingum, enda ekki glæsilegur ásýndar, bæði lítill og eineygður." En sér til fram- dráttar virðist Þorleiffir hafa haft aðra kosti, talinn hæglyndur og vel að sér, með gott náttúruvit.12 Samtímamenn hafa og vel kunnað að meta framgang hans í galdramálum þar sem hann hefur löngum verið talinn hafa notið sín best. Refsiglaður embættismaður I tímans rás hafa ýmsir aðilar skrifað um galdramál hér á landi. Eins og gefur að skilja hefur þáttur Þorleifs Kortssonar fléttast inn í frásagnir þessar og svo virð- ist sem margir höfundanna ætli honum umtalsverðan hlut í galdraofsóknum 17. aldar. I grein Sigfúsar H. Andréssonar sem var á margan hátt tímamótagrein og þykir skrifuð á allhlutlægan hátt segir: Eftir heimildum að dæma hefir hann [Þorleifur] þó farið fremur varlega af stað í meðferð fyrmefndra galdramála en þegar fram í sótti, hafa bæði hann og aðrir ... misst á sér alla stjóm ... þegar galdraæðið stóð þar sem hæst.13 Ekkert ris eða stígandi er sjáanlegt í galdramálum Þorleifs. Þau eru flest mjög keimlík eins og Sigfús bendir reyndar réttilega á í grein sinni.14 Sigríður Þorgrímsdóttir heffir kynnt sér áhrif einstakra manna á íslensk galdramál. I grein sinni segir Sigríður: „Ein af þekktari frásögnum um umsvif Þorleifs var þegar hann reyndi að koma Margréti Þórðardóttur ... á bálköstinn.“15 Hannes Þorsteinsson stígur skrefið til fulls, í skrifum sínum um Pál í Selárdal, þar sem hann segir að margt hafi breyst í galdramálum hér á landi „eftir að brennuvargurinn Þorleifur Kortsson var oltinn úr völdum.”"' Hannes heldur svo áfram: “Það er mála sannast að enginn einn maður á meiri sök á galdraofsókn- um og galdrabrennum 17. aldarinnar hjer á landi en Þorleifur lögmaður Korts- son, þessi lítilmótlegi einsýni og líttlærði valdsmaður...”17 Sigurður Nordal er á sama máli er hann segir að á Vestfjörðum hafi verið „einhver smitvaldur eða pestarbrunnur, og er einginn líldegri til þess en Þorleif- ur sýslumaður Kortsson...”18 Helgi Skúli Kjartansson lætur ekki sitt eftir liggja í umfjöllun sinni um galdramál hér á landi. „Raunar eru mál þessi mjög sprottin af refsigleði eins sýslumanns...”19 Hvergi hallar þó meira á Þorleif Kortsson en i skrifum Siglaugs Bryn- leifssonar. Frásögn Siglaugs er mjög at- hyglisverð. Hann telur að Þorleiffir Kortsson hafi á námsárum sínum í Þýskalandi mótast ntjög af „þýsku mati, svo að hann gekk allra íslenskra valds- manna frekast fram í ofsóknum á hend- ur galdramönnum.” I framhaldi af þessu bendir Siglaugur á að Þorleiffir „auðgaðist vel sem sýslumaður, tekjur sýslumanna vom hluti sakeyris og ýtti það auðvitað undir refsigleði sumra manna í ábata- skyni.”2" Þetta kemur vel heim og sam- an við mat Siglaugs á hrósi samtíma- SAGNIR 23
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.