Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 36

Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 36
Nikulás Ægisson Að éta skó sinn íslensk bókmenntaþjóð; ritaði á sína eigin tungu... f Islendingar eru oft kallaðir af Islend- ingurn bókmenntaþjóð. Það er alls ekki svo fjarri lagi því að ekki var það einungis svo að þeir rituðu á sina eigin tungu handritin frægu heldur klæddist hún þeim og jafnvel snæddi síðar meir til að forða sér ffá hungurdauða. Islendingar voru einmitt mjög fast- heldnir á að falla úr hor. A seinni hluta 18. aldar er hungurdauði var að mestu lið- in tíð i Norður- og Vestur-Evrópu, héldu Islendingar áfram að lepja dauðann úr skel.1 Menn hafa gjaman leitað orsaka þess- arar þjóðlegu sérstöðu til hinnar óblíðu og grimmu náttúru, eldgosa og hafiss, enda var Island „á mörkum hins byggilega heims”. Að sjálfsögðu eru beinar orsakir hallæranna oft náttúruhamfarir ýmis- konar en það nægir ekki til þess að skýra hið mikla mannfáU í harðindum miðað við önnur lönd. Hungursneyð stafar ekki eingöngu af skorti á mat, heldur af getu- leysi samfélagsins að afla matvæla og til að dreifa þeim, t.d. með verslun. Bjargar- leysi Islendinga var geysilegt og leiðir hugann að því sem í sálfræðinni er kallað lært hjálparleysi. Kenningin um lært hjálparleysi er mnnin undan rifjum sálfræðingsins Mart- in Seligman sem árið 1974 gerði tilraun með hóp hunda. Helmingur hundanna var settur í kassa með rafmagnsgrindum í gólfinu á meðan að hinn helmingurinn sat hjá í þessum fýrsta hluta tilraunarinn- ar. I grindumar var síðan hleypt rafmagni við og við án þess að hundamir gætu neina björg sér veitt. I næsta hluta til- raunarinnar vom allir hundamir, bæði þeir sem hlotið höfðu hið óumflýjanlega raflost og þeir sem höfðu ekki orðið fýrir því, settir í kassa þar sem þeir gátu flúið lostið með því að stökkva yfir skiptivegg í miðjum kassanum. Þá var enn fremur gefið ljós eða hljóðmerki áður en straumnum var hleypt á. Nýju hundarn- ir vom fljótir að læra á merkjakerfið. Þeir hoppuðu yfir vegginn um leið og ljós- merkið birtist og forðuðu sér þannig fiá raflostinu. Þeir sem höfðu lent í fýrri hluta tilraunarinnar gáfúst hins vegar fljótlega upp og lögðust vælandi í homið. Þetta kallaði Seligman lært hjálparleysi.2 Seligman benti á sameiginleg ein- kenni manna sem þjást af þunglyndi og hegðunar hundanna. Báðir hópamir em seinir að taka af skarið til að standa að einhverjum ffamkvæmdum. Þeir em seinir að læra að eitthvað sem þeir hafi gert hafi heppnast vel og verið þeirn til ...ogsnæddiþau loks... UUNMARJUt .klœddist síðan handritunumgóðu... góðs og færa hjálparleysi sitt við einar að- stæður yfir á aðrar þar sem þeir gætu vel bjargað sér með því að gera eitthvað í mál- inu. Er lært hjálparleysi kannski ein skýr- ing á framtaksleysi Islendinga til þess að spoma gegn hungurdauða? Að minnsta kosti koma mörg einkenni þunglyndis og örvæntingar fram hjá fólki á tímum náttúmhamfara. 3 Menn ólíkt skepnum búa jafnvel til kenningar um gang mála eins og þegar Hannes Finnsson biskup fann út lögmál hallæranna, þar sem stór- felld hallæri kæmu á 18 til 19 ára fresti.J Má kannski rekja daufar undirtektir Islendinga við viðleitni Dana til þess að bæta efnahag Islendinga á seinni helm- 34 SAGNIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.