Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 107

Leysinginn Frederick Douglass komst
til meiri metorða enjlestir svertingjar
Harriet Beecher Stowe, höfundur
kofa Tómasarfrænda
William Lloyd Carrison
mannréttindafrömuður
Dred Scott höfðaði mál í von um að
það mœtti treysta málstað
afnámssinna en beið lægri hlut.
Upphaf þrælahalds
Fyrstu svertingjarnir komu til bresku
nýlendnanna í Ameríku árið 1619.
Heimildir segja ekki margt um við hvaða
aðstæður þeir bjuggu, en líklegt má telja,
að þeir hafi sætt sömu kjörum og hvítt
vinnufólk, sem einnig gekk kaupum og
sölum, en kynþáttur var þó alltaf til-
greindur. Fljótlega virðist komast á sú
skipan, að svertingjar séu seldir til lífstíðar
ásamt mögulegum afkomendum, en
hvítir voru aðeins seldir til ákveðins tíma.
Þrælakerfið virðist hafá verið orðið fhll-
mótað upp úr 1680' og tíðkaðist þá i
öllum nýlendunum. I ffelsisstríðinu tóku
margir negrar þátt í baráttunni við herra-
þjóðina í von um að fa frelsi að launum,
fýrir sjálfa sig, eða alla þræla. Það gekk
ekki eftir nema í stöku tilvikum.2
Snemma bar þó á því, að mönnum
mislíkaði, að folki væri haldið ánauðugu og
létu menntamenn, listamenn og kvekar-
ar sérstaklega til sín heyra um þau mál.
John Woolman kvekari, sem var uppi
frá 1720-1772, skrifaði meðal annars
eftirfarandi til að mótmæla og það er
greinilegt, að hann gerir sér ljósa grein
fýrir mannlegu eðli óháð litarhætti:
Með því að klína á menn hinu
smánarlega heiti ÞRÆLAR, með því
að klæða þá í flíkur sem fara þeim illa
og láta þá þræla við óhreinleg verk er
hætt við að við forum smám saman að
trúa því að þeir séu folk sem frá nátt-
úrunnar hendi sé okkur óæðra...3
Norður- og Suðurríkin
Upp úr 1780 var farið að losa um þræla-
hald i Norðurríkjum Bandaríkjanna,
mishratt eftir ríkjum, og á fýrri hluta 19.
aldar voru svertingjar orðnir fijálsir þar
og í flestum Mið-og Suður-Ameríku-
löndum.'1
Norður- og Suðurríki Bandaríkjanna
voru að mörgu leyti ólik. Norðurríkin
vom í óða önn að iðnvæðast, en Suðurríkin
voru landbúnaðarríki. A 19. öld var aðal-
munurinn sá, að Suðurríkjamenn héldu
þræla, en hinir ekki og olli þetta mikilli
togstreitu.5
Arið 1793 voru sett lög, sem leyfðu, að
strokuþrælar væru sóttir yfir til þeirra
ríkja, sem ekki heimiluðu þrælahald.
Norðanmenn neimðu oft að taka þátt í að
framselja strokuþrælana, enda var and-
staðan við þrælahald miklu meiri í Norð-
urríkjunum, en í suðrinu.
Árið 1819 var þrælahald leyft í 11
ríkjum af 22 í ríkjabandalaginu.
Samþykkt var að draga línu milli Norður-
og Suðurríkjanna og skyldi þrælahald
bannað að eilífu norðan hennar (Louisiana
Purchase). Þegar sótt var um undanþágu
fýrir Missouri, til að ganga í bandalagið
sunnan línunnar, urðu miklar deilur. Að
lokum var það þó samþykkt með því, að
Maine fékk einnig inngöngu norðan
línunnar. Þannig var jafnvægi haldið
milli ríkjanna, sem héldu þræla og
þeirra, sem ekki gerðu það. Þetta vom
mestu siðferðilegu átök um þrælahald,
sem höfðu átt sér stað ffam að þeim tíma.6
Um þetta sagði Arthur Livermore, þing-
maður frá Norðurríkjunum:
Nú gefst tækifæri - ef til vill ekki til
að afmá þá synd sem hvílir svo þungt
á sál okkar allra, en að nrinnsta kosti
til að koma í veg fýrir vöxt hennar.7
Baráttan við hið illa og leit að
réttlætingu
Upp úr 1820 fóm að spretta upp félög
og hreyfingar, sem börðust fýrir afnárni
þrælahalds. Einna þekktastur og ákafast-
ur leiðtoga afnámssinna (abolitionists),
var William Lloyd Garrison. Einlægur
boðskapur hans birtist i tímaritinu The
Liberator, sem byijaði að koma út 1831:
Það er rangt að halda þræla, því að það
brýtur í bága við kenningar Krists um að
allir menn séu skapaðir í Guðs mynd, og
séu þar af leiðandi bræður. Félagið, sem
Garrison stofnaði 1832, Anti Slavery
Society, hafði mikil áhrif í deilunum um
afnám þrælahalds. Garrison var heitur í
trúnni og góður áróðursmaður, en þótti
ekki að sama skapi góður stjómandi.
Félagið klofnaði 1840, bæði vegna ágrein-
ings urn aðferðir og vegna afstöðu til
kvenna í baráttunni. Þótt Garrison þætti
sjálfsagt, að konur fengju að berjast fýrir
frelsun þræla til jafns við karla, var ekki
svo með alla. Garrison var einn örfarra,
sem barðist fýrir almennum mannrétt-
indum og ætlaði svertingjum meira en
frelsi úr ánauð. Hann ætlaði þeim einnig
borgaraleg og pólitísk réttindi. Eftir
klofninginn vom það fýrst og fremst
stjómvöld og staðbundnir smáhópar, sem
gagnrýndu þrælahald.8
Suðurríkjamenn vörðu þrælahald ineð
SAGNIR 105