Sagnir - 01.06.1993, Page 43

svelti i Höttu. Hatta er um 512
metra hátt fjall sem rís norð-aust-
ur af Vík í Mýrdal. Það er hvass-
brýnt og svipmikið og er útsýni
af Höttu geysimikið til allra átta.
Höfðu verið gerðar ítrekaðar til-
raunir til að ná þeim, m.a.
fenginn færasti fjallamaður Mýr-
dælinga. Var komið að máli við
Einar og hann beðinn um að
reyna. Hann taldi það vart duga,
en í lagi væri að athuga hvort
hann gæti gert eitthvað. Eftir
nokkum tíma keinur hann síðan
gangandi með lömbin. Gaf hann
ekki upp hvemig hann fór að þvi
að ná þeim.13
Sagt var um Einar að sumum
hefði fundist hann frekar afskipta-
lítill ef allt gekk vel. En er verr
vannst voru fýrirskipanir hans
röggsamar og ákveðnar. Var hann
allra manna fljótastur að sjá hvað
gera skyldi og að sama skapi fljót-
ur að framkvæma það.14
Eins og margur sveitamaður-
inn hafði Einar margvísleg afskipti
af bæði mennta- og felagsmálum,
en ekki verður fárið út í það hér
nema að lidu leyti. Hann lánaði
m.a. húsrými fyrir kennslu i
hreppnum og varð hann einn af
hvatamönnum þess að stofnað var
lestrarfélag í sveitinni.15 Einar var
bindindismaður, en svo hafði þó
ekki verið alla tíð. A sínunr yngri
ámm fór hann eitt sinn í versl-
unarferð til Stokkseyrar. Eins og
titt var i svona ferðum, fengu
menn sér aðeins i staupinu. Þó
var meira en aðeins í því hjá
honum að þessu sinni. Að lokum
varð hann nær ósjálfbjarga af
drykkju. Eftir þetta snerti Einar
ekki stútinn.1'’
Einar var deildarstjóri Mýr-
dalsdeildar Stokkseyrarfélagsins.
Þannig gat hann nokkuð fylgst
með því hvað menn keyptu af
vini og tóbaki. Honum sámaði
mjög það háttalag bænda að kaupa
slikt, þegar heimilin vom illa
birg af nauðsynjavöm. Ekki taldi
hann spíritusinn heillavænlegan
fýrir bændur og upprennandi
kynslóðir. Attu menn það jafnvel
til að panta vín og tóbak hærra
verði en sem svaraði tvöföldu jarð-
Sig varfastur liður í lífi Mýrdœlinga...
.. .þvífuglinn var stór þáttur í lífsbjörg þeirra.
arafgjaldi. Þessir sömu menn
gátu síðan ekki greitt gjöld sín.
Hann stakk þvi upp á að stofnað
yrði bindindisfelag. Félagið var
stofriað og varð nokkuð öflugt.17
Kýrnar, kálgarðurinn og
fýllinn
Einar bjó í bænda- og veiði-
mannasamfélagi, þar sem nienn
rem til fiskjar og sigu eftir fugli í
björgum, jafnhliða landbúnaðar-
störfum. Fugla- og eggjatekja fór
þó ekki að skipta vemlegu máli
fýrir bændur í Mýrdal fýrr en
fýllinn tók sér bólfestu í Reynis-
fjalli um miðja nítjándu öld.1H
Hann var snar þátmr í mataræði
Hverfinga, jafnt sem Mýrdæl-
inga allra, um og eftir síðustu
aldamót. Er það haft eftir gamalli
frú í Mýrdalnum, sem nú er lát-
in, að það hafi verið þrennt sem
hjálpaði þeim hjónunum að koma
bömunum til manns, kýmar,
kálgarðurinn og fýllinn og var
hans hlutur mestur.1''
Fyrstu helgina sem fýlsunginn
var á borðum nefndu menn ávallt
fýlahelgi og sunnudaginn fýla-
sunnudag. Það var átjándi sunnu-
dagur í sumri. Þetta var mikil til-
breyting fýrir matbjörg Mýrdæl-
inga og mikilvægið sést ánafngift-
unum. Veiði á vetrarfýl eða
fullorðnum fýl hófst oftast á jóla-
föstu og stóð fram í mars. Þó
aldrei lengur en til 20. mars.20
Þessi veiðiskapur skipti miklu
máh fýrir Hverfisbændur, þó
einkum þá, sem efnaminni voru.
Fóm þeir ekki aðeins í Reynis-
dranga, því einnig var sigið í
Reynisfjall og fuglinn veiddur
þar í háf, og þá hinn svokallaði
vetrarfýll. Einkum var það fýll,
sem menn veiddu, en þó var
eitthvað um það að lundinn væri
háfáður líka. Veiðinni var skipt
niður eftir jarðarstærð. Einnig var
miðað við stæið jaiða dl að ákvarða
fjölda þeirra manna, sem þurfti
til veiðanna. Atti þetta einkum við
þegar sigið var.21
Ekki var mikið um eggjatöku
og var hlutur eggja í daglegri
SAGNIR 41