Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 76

jómfrúnum héldu áfram, þó svo búið
væra að brenna sökudólgana.
Enrbættismenn sýndu þessum kon-
um hins vegar ótrúlega linkind, einkum
sýslumennimir Þorleifur Kortsson og
Bessi Guðmundsson, sem bendir ótvírætt
til þess, að trú á fordæðuskap kvenna hér-
lendis hafi verið ákaflega takmörkuð af
hálfu yfirvalda. Kunnáttukonur vom
ekki þekktar hérlendis, heldur vom það
karlar senr stunduðu lækningar og annað
kukl. Fordæðuskapur var því einkamál
karlmanna, enda vom sakbomingar yfir-
leitt karlkyns.
Því hefúr gjaman verið haldið fiam, að
Galdra-Möngu hafi verið drekkt vegna
galdra. Það mun vera alrangt. Margrét
Þórðardóttir varð kerlinga elst. Er sannar-
lega kominn tírni til að hún fai uppreisn
æm, eftir slæma útreið „alþýðudómstóls-
ins” í formi þjóðsögunnar. Sama má
segja um samtíðarkonu hennar, Ingi-
björgu, sem fekk enn svívirðilegri útreið
hjá þessari „gulu pressu" samtímans,
sem hin forherta nom, Galdra-Imba.
Tilvísanir
1 Jón Árnason: ísletizkar þjóðsögur og œvintýri. I. Rv. 1954, 517.
2 Jón Árnason: Islenskar þjóðsögur og ævintýri, I, 520.
3 Alþingisbœkur íslands. VI, 1640-1662. Rv.1933-1940, 474-475.
4 Jón Árnason: Islenskar þjóðsögur og ævintýri, I, 518.
5 Ur Bréfabókutn Brynjólfs biskups Sveinssonar. Kh. 1942, 80-81.
6 Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á íslandi. Rv. 1940-1943, 145-147.
7 „Ballarárannáll”. Annálar 1400-1800. III. Rv. 1933-1938, 210.
8 Þorvaldur Thoroddsen: Landfrœðisaga íslatids. II. Kh. 1898, 30.
9 Indriði Helgason: “Galdra-Imba”. Saga. Tímarit Sögufélags 2, (L). 1954-1958,
Rv.46.
10 bjóðskjalasafn (ÞI). Hannes Þorsteinsson:”Ámi Jónsson”. Ævir lcvrðra tnanna. 2.
bindi, 1-4.
11 „MælifeUsannáll”. Annálar 1400-1800. I. Rv. 1922-1927, 551.
12 Sigfús Sigfússon: íslcnzkar þjóðsögur og sagnir. V-IX. Rv. 1945, 329.
13 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, 338-339.
14 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, 330.
15 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, 331.
16 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, 331.
17 ÞI. Hannes borsteinsson: Árni Jónsson, 4.
18 Jón Espólín: íslands Árbcekur i sögu-fonni. Vll.deild. Kh. 828, 95.
19 Mælifellsannáll, I, 552.
20 Alþingisbækur íslands, VI, 384-385.
21 Alþingisbækur íslands, VI, 385.
22 Ðrian P. Levack:”The social context”. The IVhitch-hunt in Early Modem Europe.
London 1987, 128.
23 Alan Macfarlane: “Reasons for the rise and decline of witchcraft prosecutions”.
Witchcraft in Tudor atid Stuart England, London 1970, 158.
24 ÞI. Hannes Þorsteinsson: “Tómas Þórðarson”. Ævir lcvrðra ittatina. 58. bindi, 5.
25 ÞI. Thott 2110 4to, 44b. Hér eru talin upp nöfn sex kvenna.
26 ÞÍ. Thott 2110 4to, 44b. sbr. Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál, 230. Hér
er stafsetning Ólafs notuð.
27 Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á Islandi, 73.
28 Alþingisbækur íslands, VI, 658-659.
29 Alþingisbækur íslands, VI, 659.
30 Alþingisbækur Islands, VI, 659-660 og ÞÍ. Hannes Þorsteinsson: Tómas Þórðar-
son, 5.
31 Alþingisbækur íslands, VI, 696.
32 Þorvaldur Thoroddsen: Landfræðisaga Islands, II, 30.
33 Alþingisbækur Islands, VI, 696 og Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á Is-
landi, 230.
34 Biblían. Gatnla Testamentið. Önnur Mósebók 22.18. Hólum 1644, xxv. Breytt
stafsetning höfundar.
35 Antero Heikkinen og Timo Kervinen: “Finland: The male domination”. Early
Modcm European Witchcraft. Oxford 1990, 29 og Ólafur Davíðsson: Galdur og
galdramál á íslandi, 105.
36 Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á íslandi, 105.
37 Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á Islandi, 231.
38 ÞI. Hannes Þorsteinsson: Tómas Þórðarson, 6.
39 Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á Islandi, 233.
40 Jón Ámason: Islenskar þjóðsögur og ævintýri, I, 520.
41 Svein Nielsson: Prestatal og prófasta. Kh. 1869, 132.
42 Alþingisbækur íslands, VI, 660.
43 ÞI. Rentukanunerskjöl. Sakarfallsreikningar Magnúsar Magnúsar sonar úr Isaíjarð-
arsýslu fyrir reikningsárið 1658-1659.
44 ÞI. Rentukammerskjöl, Sakarfallsreikningar Magnúsar Magnúsarsonar úr Isa-
fjarðarsýslu fýrir reikningsárið 1660-1661.
45 íslensktfombréfasafn. XIV. Rv. 1944, 275.
46 Jón Espólín: Islands Árbækur í sögu-formi. VII, 27.
47 ÞI. Hannes Þorsteinsson: Tómas Þórðarson, 3.
48 ÞI. Hannes Þorsteinsson: Tómas Þórðarson, 7- 8.
49 Jón Ámason: Islenskar þjóðsögur og ævintýri, I, 519.
50 Jón Ámason: Islenskar þjóðsögur og ævintýri, I, 519-520.
51 Jón Ámason: Islenskar þjóðsögur og ævintýri, I, 520.
52 Hannes Þorsteinsson segir orðið „trúlofa” merkja“ að lofa uppá æru og trú”, sbr:
ÞI. Hannes Þorsteinsson: “Þorvarður Magnússon”. Ævir lcvrðra tnanna. 66. bindi,
10.
53 ÞI. Thott 2110 4to, 44b. og Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á Islandi,
331-332.
54 ÞI. Hannes Þorsteinsson: Þorvarður Magnússon, 10.
55 ÞI. Thott 2110 4to, 40a. og Ólafur Davíðsson: Galdur og galdramál á Islandi,
232.
56 Mmnlal h hlanii 1703. Rv. 1924-1947, 227.
57 ÞI. Hannes Þorsteinsson: Tómas Þórðarson, 6.
58 Alþingisbcvkur íslands. VIII, 1684-1696. Rv. 1949-1955, 154-155.
59 Jón Espólín: Árbcvkur íslands i sögu-fonni. VIII, 1684-1696.Rv. 1924-1947, 16.
60 Indriði Helgason: Galdra-Imba, 56-57.
61 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 329.
62 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 329.
63 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 329-331
64 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 331-333.
65 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 336.
66 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 336.
67 Sigfús Sigfússon: Islenskar þjóðsögur og sagnir, V-IX, 338.
68 Inga Huld Hákonardóttir: Fjarri hlýju hjónascvngur. Öðnivísi íslandssaga. Rv.
1992, 215.
74 SAGNIR