Sagnir - 01.06.2001, Page 108

Ragnhildur Bragadóttir er fædd árið 1952.
Hún útskrifaðist með BA próf í sagnfræði frá Háskóla íslands árið 2001.
Er blómatími póstkorta liðinn?1
Póstkortið er um það bil jafngamalt nýliðinni öld og
var í almennri notkun alla öldina. Hugsanlegt er að
hún verði bæði sú fyrsta og sú síðasta, því upp er
runnið skeið upplýsinga byltingar og margmiðlunar.
Munu menn eftirleiðis nenna að leggja á sig að skrifa
og póstleggja, hvað þá safna svo efniskenndum
hlut sem póstkortið er? Allavega virðast raðir póst-
kortasafnara nú um stundir heldur þunnskipaðar.
Póstkortið er á hröðu undanhaldi fyrir talsíma og
tölvutækni.
Að undanskildum jólakortum, sem eru þau kort
sem menn enn þráast við að senda hver öðrum, eru
það kort handa ferðamönnum sem helst ganga út.
Áður fyrr voru kort af öllu tagi send vinum og ætt-
ingjum, og af margvíslegu tilefni.
Hver er uppruni og saga póstkorta? Gömul póst-
kort segja mikla sögu, jafnt í myndum sem orðum
skráðum af mörgum og misjöfnum höndum. Korta-
safn er eins og myndskreytt dagbók sem fjöldi fólks
hefur samið. Hvert kort ber samtíma sínum vitni. Það
veitir okkur sem snöggvast tilviljunarkennda innsýn í
söguna. Þungan nið stórviðburða aldarinnar má
stundum greina í fjarska meðan önnur kort vitna í
bókstaflegum skilningi um stórtíðindi líðandi
stundar. Ekkert jafnræði er í því, af hvaða tilefni eða
hvötum kort er skrifað né hver persónan er. Mikil
tíðindi eru einatt sögð af hóglátum áhorfanda og
miður merkilegum atvikum lýst af innlifun þeirra
sem mælskari eru. Myndirnar á kortunum og orð-
sendingar þeirra bera með sér blæ liðins tíma. í leift-
ursýn bregður fyrir kringumstæðum af ýmsu tagi;
ævir og örlög mannanna birtast okkur ljóslifandi.
Póstkort lofsyngja það sem efst er á baugi hverju
sinni: fræga fólkið, atburðina, viðföng og málefni líð-
andi stundar, veita innsýn í augnablikið þegar við-
burðurinn á sér stað. Þau birta í senn andblæ liðinnar
tíðar og samtímaviðhorf fortíðar.
í gömlum og lúnum skókössum eða vindla-
kössum uppi á háalofti eða niðri í kjallara, á forn-
sölum, bílskúrsútsölum og flóamörkuðum má oftar
en ekki finna gömul póstkort, oftast nær þvæld og
krumpuð, en ávallt áhugaverð og stöku sinnum verð-
mæt í tilfinningalegum jafnt sem veraldlegum skiln-
'Mtinjfjhim fdgutíhinfomle/yij eyjd:
ft» kJfuj.jóklúnd 'og grœnUdxkLiti rlJ
fn iwtfun og hmiJpiH, iybnzhi mejpi,
trpdá xm hhrftmu úrbrji ái
mtrjhá."
Kona á íslcnskum búningi mcð hrífu
Kona með hrífu í hendi. Teikning. Kort af íslandi, máluð ljósmynd af höfninni í
Reykjavík og Esjunni. Nafn listamanns ólæsilegt. Gæti mögulega verið Finnur
Jónsson. ígildi þ-s er þó skrifað hér með p-i, sem dregur úr líkum þess að íslenskur
maður hafi dregið stafina, en líklegt má telja að listamaður sá er teiknaði stúlkuna
hafi og skráð textann. Útg. Stenders Forlag. Áprentuð vísa:
Margt á húti fagurt, hin fornhelga eyja:
Fossana, jöklana og grœnklceddan dal.
En augun og brosið þitt, íslenzka tneyja,
er það setn hjartanu úr brjósti mér stal.
Borgarskjalasafn
ingi. Bandarískir eðalkortasafnarar nefna sig deltiologists.
Orðið er fundið upp í Ameríku til að hysja þessa tómstundaiðju
upp úr þrúgandi andrúmi og elliryki skranbúðanna og yfirfæra
á hana einhvers konar háleita köllun eða jafnvel háfræðileg og
eitilhörð vísindi.
Safnarar þessir - eða póstkortafræðingar - eiga samsafn af
gömlum póstkortum og langar til að fræðast meira eða deila
vitneskju sinni. Þá langar tii að vita um uppruna korta sinna,
sögu, aldur og áætlað verðgildi. Skoðanamunur, mismunandi
106