Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Síða 50

180
HELGAFELL
hádegisverð; hann vildi endilega ráðstafa hon-
um fvrir Jónas vin sinn. Jónas vinur hans
þáði boðið: „Eins og þér viljið!“ og lagði á:
„Mikið skelfing er maðurinn elskulegur við
mig!“ sagði hann um leið og hann rétti Lovísu
barnið. Síðan tók hann aftur til við verk sitt,
en ekki leið á löngu þar til komið var að
hádegisverði eða kvöldverði. Þá þurfti hann
að færa málverkin til hliðar, koma fyrir borð-
inu, sem hægt var að leggja saman, og setjast
að snæðingi með börnum sínum. Á meðan á
máltíðinni stóð hafði Jónas auga með mynd-
inni, sem hann var að mála, og það kom fyrir,
að minnsta kosti fyrst í stað, að honum þótti
börnin vera nokkuð lengi að tyggja og renna
niður, svo hver máltíð varð óhæfilega löng.
En hann las í blaðinu sínu, að menn ættu að
borða hægt til að fæðan nýttist betur, og
upp frá því þótti honum ærin ástæða til að
njóta hverrar máltíðar í ró og næði.
Þá bar það einnig við, að hinir nýju vinir
hans komu í heimsókn. Rateau var aldrei
vanur að líta inn til hans fyrr en eftir kvöld-
mat. Hann var á skrifstofu sinni að deginum
til, og auk þess vissi hann að málarar nota
jafnan dagsbirtuna við starf sitt. En hinir
nýju vinir Jónasar voru næstum allir af þeirri
tegund, sem nefnd er listamaður eða list-
gagnrýnandi. Sumir höfðu málað, aðrir ætl-
uðu sér að mála, og hinir gáfu gaum að því,
sem hafði verið málað og átti eftir að verða
málað. Allir höfðu þeir vitaskuld liststörf í
miklum hávegum og börmuðu sér yfir því
hve skipan mála í heiminum nú á dögum
gerði mönnum erfitt fyrir að iðka þessi störf
og þjálfa hugann við íhugun, svo sem hverj-
um listamanni er brýn nauðsyn. Þeir börm-
uðu sér frá nóni til miðaftans og sárbændu
Jónas um að halda áfram við verk sitt, láta
einsog þeir væru ekki þarna og vera ekki með
neina óþarfa kurteisi við þá, því þeir væru
engir smáborgarar og vissu, live tíminn væri
listamanni mikils virði. Jónas var harðánægð-
ur að eiga vini, sem gátu sætt sig við að hann
héldi áfram að vinna meðan þeir stóðu við;
liann tók þá aftur til við málverkið, án þess
að hætta að svara spurningunum, sem lagðar
voru fyrir hann, eða hlæja að kímnisögunum,
sem honum voru sagðar.
Við þessa frjálslegu framkomu urðu vinir
hans rólegri og rólegri. Þeir komust í svo gott
skap að þeir gleymdu matmálstímanum. En
börnin höfðu betra minni. Þau komu hlaup-
andi í samkvæmið, æptu, fengu einn gestinn
eftir annan til að hossa sér, hentust af einu
hné á annað. Að lokum dvínaði birtan á þeim
himni, sem húsagarðurinn afmarkaði, og Jónas
lagði frá sér burstana. Þá lá ekki annað fyrir
honum en að bjóða vinurn sínum að gera sér
að góðu það, sem á borðum var, og að halda
áfram að tala við þá langt fram á nótt, vit-
anlega uin list, en einkum og sér í lagi um
hæfileikasnauða málara, þá sem stálu hug-
myndum annarra eða hugsuðu ekki um ann-
að en að trana sjálfum sér fram, og voru
ekki þarna til staðar. Jónasi þótti gott að fara
snemma á fætur til að geta notað morgun-
birtuna. Hann vissi, að það yrði ekki auð-
velt, morgunmaturinn yrði ekki til á réttum
tíma og það yrði ekki hátt risið á sjálfum
honum. En hann var líka feginn að fá á einu
kvöldi svo mikla fræðslu, sem hlaut að koma
honum til góða í list hans, þótt á ósýnilegan
hátt yrði. „1 listinni fer aldrei neitt til spillis
fremur en í náttúrunni," sagði hann. „Stjarn-
an sér fyrir því.“
Með vinum hans komu stundum lærisvein-
ar: það hafði myndazt skóli um Jónas. Fyrst
í stað furðaði hann sig á því, fékk ekki skilið
hvað menn gátu lært af honum, sem átti allt
eftir að læra. Listmaðurinn í lionum fálmaði
sig áfram í myrkri; hvemig átti hann að
benda öðrum á rétta leið? En honum skildist
brátt, að lærisveinn er ekki endilega sá, sem
hefur hug á að læra eitthvað. Því er oft þver-
öfugt farið, þannig að menn gerast lærisveinar
af óeigingjörnum hvötum, til að hafa þá
ánægju eina að fræða meistara sinn. Upp frá
því tók hann auðmjúkur við þessum nýja
heiðri. Lærisveinar Jónasar þreyttust ekki a
að útskýra fyrir honum það sem hann hafði
málað, og hvers vegna hann hafði málað það.
Jónas uppgötvaði þannig í verkum sínum
ýmislegan tilgang, sem olli honum nokkurn