Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Síða 55

JÓNAS
185
ur er hann!“ Rateau anzaði því engu. „Þér
málið,“ hélt hinn áfram. „Ég líka. Ég skal
segja yður, honum er farið að fara aftur, þér
megið trúa mér.“ — „Nú þegar?“ sagði Rat-
eau. — Já. Það er frægðin. Menn þola ekki
frægð. Hann er búinn að vera.“ — „Hefur
honum farið aftur eða er hann búinn að
vera?“ — „Þegar listamanni fer að fara aftur,
er hann búinn að vera. Sjáið þér, hann hefur
ekki lengur neitt til að mála. Hann er sjálfur
málaður og svo verður liann hengdur upp á
vegg.“
Seinna, þegar komin var nótt, sátu þau
Lovísa og Rateau á hjónarúminu í svefn-
herberginu, en Jónas stóð fyrir framan þau,
og þau þögðu öll. Börnin sváfu, hundarnir
voru í fóstri uppi í sveit, Lovísa var nýbúin
að þvo upp diskahrúguna, sem Jónas og
Rateau höfðu þurrkað, og það var gott að
láta þreytuna líða úr sér. „Fáið ykkur vinnu-
konu,“ hafði Rateau sagt, þegar hann sá
diskahrúguna. En Lovísa hafði anzað rauna-
mædd: „Hvar ættum við að láta hana sofa?“
Þau voru því hljóð. „Ertu ánægður?“ spurði
Rateau upp úr eins manns hljóði. Jónas
brosti, en liann var þreytulegur á svipinn.
„Já. Allir eru mér góðir.“ — „Nei,“ sagði
Rateau. „Þú skalt gæta að þér. Þeir eru ekki
allir góðir.“ — „Hverjir eru það ekki?“ —
„Vinir þínir listmálararnir, til dæmis.“ — „Ég
veit það,“ sagði Jónas. „En margir listamenn
eru þannig. Þeir er ekki vissir um, að þeir
séu til, ekki einu sinni þeir stærstu. Svo þeir
leita að sönnunum, dæma og fordæma. Það
styrkir þá, þeir byrja að vera til. Þeir eru
einmana!“ Rateau hristi höfuðið. „Trúðu
mér,“ sagði Jónas, „ég þekki þá. Við verðum
að láta okkur þykja vænt uin þá.“ — „Og
þú,“ sagði Rateau, „ert þú þá til? Þú segir
aldrei neitt ljótt um neinn.“ Jónas fór að
hlæja: „O! ég liugsa oft ljótt um þá. En ég
gleymi því.“ Hann varð alvarlegur í bragði:
„Nei, ég er viss um, að ég sé til. En ég á
eftir að vera til, ég er viss um það.“
Rateau spurði Lovísu um álit hennar. Hún
varpaði öndinni og sagði, að Jónas hefði á
réttu að standa: Skoðanir gestanna skiptu
ekki máli. Starf Jónasar var allt sem máli
skipti. Henni var líka vel Ijóst, að barnið
var honum til óþæginda. Það stækkaði líka og
þau yrðu að kaupa rúm, sem tæki meira pláss.
Hvernig áttu þau að fara að, meðan þau
höfðu ekki fundið sér stærri íbúð! Jónas virti
fyrir sér svefnherbergið. Auðvitað var það
ekki einsog bezt varð á kosið, hjónarúmið
var mjög breitt, en herbergið var autt allan
daginn. Hann hafði orð á því við Lovísu,
og hún hugsaði sig um. f svefnherberginu
yrði Jónas að minnsta kosti ekki fyrir ónæði;
fólk mundi að minnsta kosti ekki voga sér að
leggjast upp í rúmið þeirra. „Hvernig lízt
yður á það?“ spurði Lovísa Rateau. Hann
leit á Jónas. Jónas horfði á gluggana á hús-
unum andspænis. Þvínæst leit hann upp í
stjörnulausan himininn, gekk til og dró
gluggatjöldin fyrir. Þegar hann kom aftur
frá glugganum, brosti hann til Rateau og
settist hjá honum á rúmið, án þess að mæla
orð. Lovísa, sem augsýnilega var dauðupp-
gefin, kvaðst ætla að fara og fá sér steypibað.
Þegar vinirnir voru orðnir einir, fann Jónas
öxl Rateau snerta sína. Hann leit ekki á
hann, en sagði: „Mér þykir gaman að mála.
Ég mundi vilja mála ævina á enda, dag og
nótt. Er þetta ekki lán?“ Rateau horfði
ástúðlega á hann: „Jú,“ sagði liann, „það er
lán.“
Börnin stækkuðu og Jónas gladdist að sjá
þau kát og hraustleg. Þau gengu í skóla og
komu aftur lieim klukkan fjögur. Jónas fékk
einnig að njóta þeirra eftir hádegi á laugar-
dögum og fimmtudögum og oft heilu dagana,
því frí voru mörg og löng. Þau voru ekki enn
orðin nógu stór til að leika sér stillilega, en
á hinn bóginn nógu tápmikil til að fylla íbúð-
ina með rifrildi og hlátrum. Það varð að stilla
þau, hóta þeim og jafnvel gera sig líklegan
til að berja þau. Þá þurfti að þvo þvott, festa
tölur; Lovísa komst ekki lengur yfir það allt.
Úr því að þau höfðu ekkert vinnukonuher-
bergi og gátu ekki tekið vinnukonu inn á
heimilið, eins þröngt og fjölskyldan bjó, stakk
Jónas upp á því, að þau fengju Rósu, systur
Lovísu, sér til aðstoðar, en hún var ekkja og