Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Síða 57

JÓNAS
187
full. Það var í septembermánuði og þurfti að
fata börnin áður en skólinn byrjaði. Hún
tók sjálf til starfa af venjulegum dugnaði
sínum og var brátt önnum kafin. Rósa gat
bætt og fest tölur, en hún kunni lítt til sauma-
lítt til saurnaskapar. En frænka manns henn-
ar kunni að sauma; hún kom að hjálpa Lovísu.
Hún fór jafnan inn í herbergi Jónasar og sett-
ist á stól úti í horni, þögul og kyrrlát, — svo
kyrrlát að Lovísa stakk upp á því við Jónas,
að hann málaði Saumakonu. „Góð hugmynd"
sagði Jónas. Hann reyndi, eyðilagði tvö mál-
verk, tók síðan aftur til við ófullgerða mynd
af himni. Daginn eftir gekk hann lengi fram
og aftur um íbúðina og hugsaði í stað þess
að mála. Lærisveinn kom til hans með önd-
ina í hálsiuum og færði honum langa grein,
sem hann hefði ekki lesið annars, en þar fékk
hann að vita, að málverk hans væru ofmetin
og gamaldags; málverkasalinn hringdi til hans
og minntist enn á áhyggjur sínar vegna
minnkandi sölu. Hann hélt þó áfram að velta
málunum fyrir sér og láta sig dreyma. Hann
sagði við lærisveininn, að það væri nokkur
sannleikur í greininni, en honum, Jónasi, væri
enn óhætt að gera ráð fyrir mörgum starfs-
árum. Við kaupmanninn sagði hann, að hann
skildi áhyggjur hans, en liann væri ekki jafn-
kvíðinn sjálfur. Hann ætti eftir að gera mikið
verk, sem yrði raunverulega eitthvað nýtt;
allt mundi byrja aftur. Meðan hann var að
tala, fann hann, að hann sagði satt og að
stjarna hans var þar. Allt, sem hann þurfti,
var að skipuleggja starfið vel.
Næstu daga reyndi hann að vinna í for-
stofunni, daginn eftir í sturtuklefanum, við
rafljós, daginn þar á eftir í eldhúsinu. En
nú þótti honum í fyrsta skipti óþægilegt að
hafa fólk í kringum sig, bæði það fólk, sem
hann var lítt kunnugur, og eins fólkið sitt,
sem liann unni. Um stund hætti hann að
vinna og velti málunum fyrir sér. Hann hefði
málað landslagsmyndir, ef árstíðin hefði verið
hagstæð til þess. Því miður var vetur fram-
undan, það var erfitt að mála landslagsmyndir
fyrr en aftur voraði. Hann reyndi það þó, en
gafst upp: kuldinn nísti hann gegnum merg
og bein. Hann lifði dögum saman með mál-
verkum sínum, sat oftast innan um þau eða
stóð við gluggann; hann málaði ekki framar.
Hann tók þá að leggja það í vana sinn að fara
út á morgnana. Iiann hafði það fyrir ásetning
að gera frumdrög af hinu og þessu, tré, skökku
húsi, andliti. Þegar dagur var liðinn að kvöldi
hafði hann ekkert gert. Hvað lítil freisting
sem var dró hann að sér, dagblöð, kunningjar,
sem hann hitti, búðargluggar, notalegt kaffi-
hús. A hverju kvöldi fann hann góðar og
gildar afsakanir til að friða samvizkuna, sem
aldrei var góð. Hann ætlaði sér að mála, það
var víst og satt, og mála betur en áður, eftir
þetta tímabil, sem virtist fara í ekki neitt.
Það var að gerjast innra með honum, það var
allt og sumt, stjarnan átti eftir að koma aftur
hrein og skær út úr þokunni. En meðan hann
beið eftir því, lét hann ekki af að sitja á
kaffihúsum. Hann hafði komizt að raun um,
að vínið veitti honum sama fögnuð og þeir
góðu stai’fsdagar, þegar liann hugsaði um
málverkið sitt af þeirri ástúð og hlýju, sem
hann hafði aldrei fundið til nema gagnvart
börnum sínum. Við annað konjaksglasið varð
hann aftur var við þessa sterku kennd, sem
gerði hann í senn að húsbónda og þjóni þessa
heims. Munurinn var einungis sá, að hann
naut hennar út í bláinn, með hendur í skauti,
án þess að gera neitt úr henni. En þetta
ástand komst næst þeirri gleði, sem hann lifði
fyrir, og hann sat nú tímunum saman og lét
sig dreyma í reykjarsvælu og hávaða.
Hann sneiddi þó hjá þeim stöðum og þeim
hverfum, þar sem mikið var um listamenn.
Þegar harm hitti kunningja, sem minntist á
liststarf hans, varð hann gripinn skelfingu.
Það leyndi sér ekki að hann vildi forða sér,
og hann forðaði sér líka. Ilann vissi, hvað
menn sögðu honum á baki: „Hann heldur að
hann sé Rembrandt.“ Og óró hans jókst. Hann
brosti að minnsta kosti ekki lengur, og vinir
hans drógu af því merkilega, en óhjákvæmi-
lega ályktun: „Úr því hann brosir ekki lengur,
þá er hann mjög ánægður með sjálfan sig.“
Hann vissi þetta, og það gerði hann enn
mannfælnari og þungbúnari. Ef hann kom