Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Síða 77

ÞINGVALLAFUNDUR 1873
207
sprottnar af því, að það hefði misskilið stöðu
sína; það hafi álitið sig eins og þjóðfund;
þingið hefði því með meðhöndlun málsins
gengið út yfir sína competense“.
Sr. Páll Pálsson leitaðist við að miðla mál-
um. Lagði hann fram breytingartillögu, ef til-
laga nefndarinnar yrði felld. Var sú tillaga
síðar tekin upp af nefndinni og lögð fyrir
fundinn daginn eftir. Ekki virðist þó hafa
verið neinn málamiðlunarhugur í mönnum.
Framsögumaður „kvað aðferð nefndarinnar
þó aldrei geta spillt fyrir málinu, því að al-
þingi gæti fyrir það tekið málið til meðferð-
ar“. Kostnaðurinn væri eina ástæðan á móti
sendinefnd, en hann værilítill. Jón Guðmunds-
son taldi sjálfsagt, „að þessi fundur kysi menn-
ina og þeir bæru síðan tillögur og óskir þessa
fundar og meira hluta alþingis sameinaðar
fram fyrir hans hátign konunginn“. Andrés
Kjerulf, fulltrúi Norðmýlinga og Guðmundur
Ólafsson, fulltrúi Borgfirðinga sögðu, „að væri
sá vegur eigi farinn, sem nefndin benti á, þá
væri alveg farið gegn þjóðarviljanum, minnsta
kosti sinna kjósenda, því að sumir vildu
fara enn lengra, þeir vildu leggja málið undir
gjörð útlendra þjóða“. Þórður Þorsteinsson,
hinn fulltrúi Borgfirðinga, kvað það, sem
nefndin færi fram á, vera eindreginn þjóðar-
vilja í sínu héraði. Jón Sigurðsson frá Gaut-
löndum „kvaðst því vera kunnur, að það
væri almennur þjóðarvilji, er nefndin hefði
farið fram á, en hitt væri annað, hvort það
væri heppilegt að fara því fram, þótt það
væri þjóðarviljinn“. Fundinn taldi hann hafa
löglegt umboð, þar sem á honum væru kosnir
menn af allri þjóðinni. Það „væri heldur ekk-
ert nýmæli, þótt fundurinn gjörði menn á
konungsfund. . . . Að skjóta því til alþingis
að velja mennina, álíti hann eigi heppilegt,
því meiri hlutinn af alþingi hefði ætíð verið
veikur og óvíst að hann yrði sterkari nú á
næsta þingi“. Jón Guðmundsson „kvað það
mótsögn að álíta þjóðarviljann ekki eins
sterkt koma fram, ef hann kæmi frá þessum
fundi og alþingi í sameiningu eins og frá þess-
um fundi einum“ ... hann kæmi „ennþá sterk-
legar fram, ef alþingið væri honum sammála
og sendi í sameiningu við hann sínar óskir
fyrir konung“. Menn mundu og vera fúsari
til fararinnar, ef þeir fengju áskorun frá þess-
um fundi og Alþingi í sameiningu, rétt væri
hins vegar, að fundurinn tilnefndi mennina.
Skafti Jósefsson „kvað formann (Jón Guð-
mundsson) vega stórt á móti aðgjörðum
nefndarinnar, en því yrði þó ekki neitað, að
hér kæmi þjóðviljinn fram, og þessi þjóðvilji
væri samþykkur meiri hluta alþingis, en ein-
ungis bætt við nýju atriði, sem hann ekki
vildi sleppa fyrir hrakspár annarra.“
Ýmsir tóku enn til máls og töldu ekki rétt,
að nefndin færi fyrr en Alþingi hefði haft
málið til meðferðar, en því var og hreyft,
hvort það yrði ekki bindandi erindisbréf fyrir
Alþingi, sem hér yrði ofan á. Matthías Jocli-
umsson lagði til, „að þessi sendinefnd væri
kosin hér á fundinum, og ef svo færi, að minni
hlutinn yrði ofan á á alþingi, þá færu þeir á
konungsfund, og bæru fram óskir þjóðarinn-
ar sér í lagi um þau 3 atriði, að hún fengi
jarl yfir sig og þingið löggjafarvald og fjár-
forræði.“* Framsögumaður kvað „það óhugs-
andi að ætla sér að setja þinginu reglur, þann
myndugleika gæti enginn gefið þessum fundi“.
Þá tók til máls Benedikt Sveinsson og and-
mælti því, að fundur þessi hefði ekki vald til
að gera menn á konungsfund, einstakir menn
hefðu rétt til að koma fyrir konung sinn,
minni rétt gæti ekki heil þjóð haft. „Sér fynd-
ist aðferð nefndarinnar ekki mótstríða lög-
legri velsæmandi aðferð né vera óheppileg.“
Stóðu umræður enn um hríð, og beindust
þær einkum að sendiförinni og því atriði sér-
staklega, hvenær heppilegast mundi að senda
mennina, en umræðum var frestað áður en
úrslit fengjust.
VII.
Daginn eftir, 28. júní var 5. fundur settur.
Var auðsætt að reynt hafði verið að koma á
málamiðlun, því að nefndin lagði í upphafi
fundar fram breytingartillögu. Var hún sam-
* Hér vantar greinilega eitt atriði í fundargerðina.
Sjá nánar um þetta síðar.