Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Side 101

ÚR EINU í ANNAÐ
231
listaverks. Slíkur fyrirgangur er að vísu al-
gengur, en ber oftast ættarmót öfgastefna í
pólitík eða trúmálum.
Reykjavíkurbær hafði keypt og látið koma
fyrir í suðurenda tjarnarinnar Hafmeyju
Nínu Sæmundson. Þó listakonan sé ekki úr
hópi hinna framsæknari listamanna okkar,
hafa verk hennar náð hylli hér og víðar, og
þá sérstaklega mynd hennar Móðurást, sem
er í garðinum fyrir norðan Miðbæjarskólann.
Er ljósmynd af Hafmeyjunni var lögð fyrir
listaverkanefnd bæjarins, voru nefndarmenn
að heita mátti einróma fylgjandi því að bær-
inn eignaðist verkið, og valdi nefndin því
sjálf stað í tjörninni í samráði við listakon-
una. En nefndin mundi vitanlega aldrei ákveða
höggmynd stað að listamanninum sjálfum for-
spurðum, ef hann væri á lífi.
Að sjálfsögðu er meiri hætta á að leik-
mönnum missýnist um Iistaverk en lista-
mönnum og væri því eðlilegt að þeir ættu
sæti í nefndum er fjalla á um val þeirra og
staðsetningu. Ef að baki samþykktar þeirrar
er myndlistarmenn gerðu er full alvara, má
telja líklegt að hér hafi verið um mistök að
ræða hjá nefndinni, einkum hvað snertir val
staðarins.
Þó reynsla heimsins af þeim, sem sýnt hafa
öðrum fremur framtakssemi í þá átt að fá
verk manna, einkum listaverk, flokkuð í góða
list og slæma, sé ekki sérlega uppörvandi,
þýðir það þó vitanlega ekki að slíkt mat sé
með öllu fjarstæða. Frekja hinna steinrunnu
oddborgara hefir stundum reynzt svo hóflaus,
samanber aðförina að Vatnsberanum og Járn-
smiðnum, að nauðsyn hefir borið til að kveða
uppúr um atferli þeirra og jafnvel brjóta lög,
sem orðin eru vörn fyrir fólskuverk þeirra.
Og eins gætu listamenn gerzt svo nærgöngulir
við rétt almennings til að velja sér listrænt
umhverfi og andrúmsloft, að þolinmæði hans
yrði misboðið í svip. En það verður að telja
jafnvonlaust verk að útrýma „vondri“ list
eins og illgresi á akri. Það hefir verið talsvert
reynt, og jafnvel í löndum sem átt hafa blóm-
legasta menningu, en ekki gefið þá raun, sem
trúað var. Og ástæðan er vitanlega sú, að list
er mismunandi góð, ekki bara góð eða vond,
eins og þeir sem hennar njóta eru misjafn-
lega þroskaðir. En vonandi verður ekki horfið
að því ráði oftar að hreinrækta listina fremur
BRFF TIL
HELGAFELLS
OPIÐ BRÉF
til dr. Jóhannesar Nordals
Síðan barnakennarar hættu að láta börnin
þéra sig, er ekki hægt að gera þá kröfu til
almennings, að hann kunni að þéra, enda er sá
hátíðleiki að hverfa úr málinu, og skal það
ekki harmað. Ég vona því að þú lítir ekki á
það sem skort á háttvísi, þó ég fylgi hinni
almennu reglu í bréfi þessu, enda er það fleir-
um ætlað til lestrar.
Hitt ber að sjálfsögðu vott um nokkra
framhleypni, að ég skuli telja mér fært að
ræða við þig um málefni ,sem tilheyra þinni
sérgrein. í því efni tel ég mig þó hafa nokkurn
stuðning af grein þinni í Stúdentablaðinu 1.
des., en þar standa þessi orð:
„Engu lýðræðisþjóðfélagi verður skynsam-
lega stjórnað, nema hægt sé að treysta á dóm-
greind almennings.“
Nú er ég gæddur því sjálfstrausti, að álíta
dómgreind mína í þessu efni ekkert lakari
en almennt gerist, en samkvæmt henni, gæti
rökrétt framhald þessara orða þinna verið:
Menn eiga hvorki að trúa á fræðikenn-
ingar eða niðurstöður einstakra fræðimanna,
því að til þess þarf enga dómgreind. En það
en mannkynið, þó ekki væri nema af þeirri
ástæðu, að það mundi til muna auka hætt-
una á því að við eignuðumst verra fólk og
steindauða list. Og síður en svo ástæða til að
óttast, að sambúð þess bezta í list og hins
sem lélegra er, leiði til sigurs hins síðarnefnda.
í tilraunum manna til að leiða mannkynið
„nokkuð á leið“ mun þolinmæði oft hafa
reynzt líklegri til góðs árangurs en ofstækis-
fullar bannfæringar. Og alltaf hefir mig grun-
að að þeir menn sem mikið kapp leggja á
að fordæma vonda list og þá menn, sem telja
sig eiga henni nokkuð að þakka, hefðu heldur
ekki eins mikla þörf fyrir góða list og þeir
vilja vera láta.
R. J.