Helgafell - 01.10.1946, Síða 152

334
HELGAFELL
lægur friðarvilji þjóðanna reynist mcgnugur
þcss að afstýra ófriði. Og þó að heimurinn í
dag sé dauðþreyttur á styrjöldum og varan-
legur friður sé ef til vill hin eina hugsjón, sem
á vorum tímum er sameign allra þjóða, liggur
ófriðarhættan samt eins og falinn eldur, sem
blossað getur upp þegar minnst varir, meðan
þau lönd og ríki, sem mestu orka, loka að sér
og ala mcð því móti á efasemdum og tor-
tryggni í stað þess að bjóða samúð og skilningi
heim. Þess vegna er alls ekki víst, að í næstu
heimsstyrjöld verði fyrst og fremst barizt
um aðstöðuna til fjár og valda. Hún gæti alveg
eins staðið um aðferðirnar við að varðveita
heimsfriðinn.
*
# *
En vanstilling og rcipdráttur þeirra ágætu
manna, er nú skipa málum heimsins, virðist
því miður hafa orkað með uggvænlegum
hætti á hina ástríku sambúð stjórnarflokk-
anna hér á landi, og er raunar engu líkara en að
þcir hafi tekið sér fundi sameinuðu þjóðanna
mjög til fyrirmyndar, því að þar eins og hér
hafa deilurnar einkum staðið um heimilis-
háttu hinna bandarísku og sovét-rússnesku
lýðvclda. Með þessum erjum hefur það áunn-
PRÝÐILEG “ ,*? 1,8t“m
STJÓRNARKREPPA E"*8 k“m'S "PP
’ svonetndn stjomar-
kreppu að hætti ýmissa mikilsmetinna þjóða,
og er ekki nema gott eitt um hana að
segja, því hún sannar það, sem engin
vissa var fyrir áður, að vér eigum þeim mönn-
um á að skipa, sem hika ekki við að leggja nið-
ur heittelskuð völd, ef sómi þjóðarinnar krefst
þess, og þá væri það ekki síður fagnaðarefni, ef
svo reyndist, að hinir sömu menn víluðu ekki
fyrir sér að „éta allt oní sig“, ef föðurlandið
gerði sig líklegt til að kalla á þá á nýjan leik.
Og víst er um það, að þjóðin sjálf hefur mik-
inn skilning á því, að henni sé nauðsyn að
standa saman um hagsmuni sína og frelsi, enda
liggur slíkt í augum uppi. Að undanförnu
hafa oss borizt minnisstæðar bendingar um það,
að engin þjóð getur verið örugg um sjálfstæði
sitt í viðsjárverðum heimi, nema hún ædi
sjálfri sér það hlutverk að gæta þess. Vér
höfum þegar gengið undir nokkra þolraun í
þessu efni, og satt er það, að ekki hefur hið
unga lýðvcldi vort orðið cnn fyrir þyngri lífs-
reynslu en þeirri að sjá ýmsa forvígismenn
sína standa ráðþrota og hikandi andspænis
erlendri málaleitun, sem var ekki aðeins frek-
leg persónuleg móðgun við hvern einasta Is-
lending, heldur táknaði raunverulegt afsal sjálf-
stæðis vors og sérmenningar. En saga þessa
máls sýnir, að jafnvel smáþjóðir eru þess
megnugar að skapa þá virðingu fyrir vilja
sínum, sem gerir ofureffinu erfitt fyrir. Nú
verður það á næstu árum merkasta viðfangs-
efni hinna beztu manna að safna þjóðinni allri
til enn einbeittari varnar málstað sínum.
Enginn skildi ætla, að slíkt megi ekki takast,
enda mun nú flestum finnast næsta ömurlegt
hlutskipti þeirra manna, sem til skamms tíma
hafa ekki komið auga á önnur úrræði í frelsis-
málum þjóðar sinnar en að bcyga sig í auð-
mýkt fyrir herveldinu í vestri, aðeins vegna
þess, að annar hópur manna, jafn aumkvunar-
verður, virðist með svipuðum hætti reiðubúinn
dl að velta sér í dufrinu efrir hverri vísbend-
ingu frá stórveldinu í austri. Þessir menn með
skriðdýrsnáttúruna eru víst hvorki ýkjamargir
né bráðhættulegir, en þeir eru þjóðinni til leið-
mda og smánar og koma óverðskulduðu
óorði á þá flokka, sem þeir teljast til.
*
* *
Enginn, sem nokkur veruleg kynni hefur
af sögu Islands síðustu hundrað árin, getur
komizt hjá því að furða sig á hinu kaldrana-
lega skeytingarleysi frænda vorra austan hafs
um öll málefni þess, og fá eru þau dæmi, að
vér höfum átt þaðan verulegrar samúðar og
liðsinnis að vænta í allri hinnu langvinnu og
erfiðu sjálfstæðisbaráttu, sem þá stóð yfir.
En ekki sízt fyrir þá sök, hversu vér höfum
einatt mátt verða áþreifanlega varir þessa skorts
á skilningi og velvild, mundi margur telja að
vel hefði farið á því, ef minnstu frændþjóð-
inni, Færeyingum, hefði héðan komið nokkru
meiri uppörfun og samúð síðustu mánuðina,
því víst hefðum vér átt að geta sett oss í