Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Síða 73

TILBRIGÐIUM NJÁLU
henni tækifæri til að skýra óhamingju sína með beinum hættd. Vísurnar
láta áheyrendur ekki ósnortna. Það er óvenjulegt að finna svo hispurs-
lausar vísur eftir konur í fornum sögum, og engar eru eins berorðar um
samneyti við karlmann og miðvísa Unnar. Hér mætti jafiivel gera ráð fyr-
ir áhrifum frá erlendum riddarabókmenntum á persónulýsingu Unnar en
riddarasögur verða æ vinsælli á 14. öld í íslenskum bókmenntum.
Urrnur náði ekki heimanmundi sínum af Hrúti við skilnað þeirra og í
18. kafla er skýrt ífá fjárskorti hennar þrátt fyrir að hún hafi erft stórfé
efdr föður sinn. Þar verða sldl í sögunni og meginsagan hefst; fyrsti þátt-
urinn af Gunnari Hámundarsyni sem nær til þess er hann snýr heim úr
frægðarför sinni í 32. kafla. Gunnar er kynntur tdl sögunnar í 19. kafla;
upphafsorðin undirstrika tengsl þeirra Unnar: Gunnarr hét maðr; hann
var frændi Unnar. Fyrsta prófraun Gtmnars í sögunni er för hans sem
Kaupa-Héðinn í Dalina að undirlagi Njáls Þorgeirssonar tdl að koma
höggi á Hrút, fyrrum eiginmann Urrnar, og ná bótum af honum. Sú ferð
líkist helst vel útfærðu leikritd. Aður en Gunnar leggur upp lýsir Njáll
ferðinni nákvæmlega, samtölum milli manna og atburðarásinni. Gunnar
þarf ekkd armað en að klæðast dulargervi sínu og fara með handrit Njáls.
Gunnar leikur óaðfinnanlega það hlutverk sem Njáll skrifar handa hon-
um; og honum famast vel í sögunni svo lengi sem hann er trúr því hlut-
verki.
Frásögnin af ferð Gunnars er nánast samhljóða í handritum Njáls
sögu, með einni mikilvægri undantekningu. I ffásögninni eins og hún er
varðveitt í Reykjabók Njálu yrkir Gunnar fjórar vísur; tvær vísur þegar
fundum þeirra Hxúts og Kaupa-Héðins ber saman á Hrútsstöðum og
aðrar tvær við þinghaldið. Lítum á fyrra vísnaparið þegar þeir Hrútur
hittast í fyrsta skipti og höfum til samanburðar texta Gráskinnu og Skaf-
inskinnn sem er einnig heill á þessum stað. Vísur Gunnars í 23. kafla em
ekki leikur að orðalagi sögunnar á þessum stað heldur grípur skáldið
upp orð Njáls í 22. kafla þegar hann lýsir ferð Gunnars. Sá texti Grá-
skinnu er innan hornklofa í tilvimuninni hér að neðan og er aðeins um
þrjú orð að ræða. Það er athyglisvert að sá sem yrkir vísumar leggur sig
í líma við að tengja fyrri vísuna við lausamálstextann en nú ber svo við
að skrifari Reykjabókar fellir orð Njáls ekki í brott enda mynda þau ekki
fullkomna setningu og em ekki viðhöfð við sama tækifæri:
71