Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Blaðsíða 128

SVANHDLDUR OSKARSDOTTIR
tóm til að rekja þá ttmræðti alla.37 Meginatriðið er að þótt Veraldarsaga sé
upptalningarkennd á köflum, einkum síðasti hlutinn, er hún ril vitnis um
vaxandi áhuga á sagnaeflti sem tengist veraldarsögunni - menn létu sér
ekki nægja ágripskenndar aldartölur heldur vildu meira kjöt á beinin og
póstar Veraldar sögu um Trójumenn og Rómverja (að viðbættum ritskýr-
ingarklausunum) eru til vitnis um tilraunir til þess að \ikka formið. Þá er
og ljóst að undir lok 12. aldar er á Islandi tekinn að blómstra áhugi á rit-
um um uppruna og sögu fjarlægra þjóða (sem stundum eru nefiid geni-
sagnfræðirit) og ekki er íjarri lagi að þakka þann áhuga veraldarsögunum
og viðleitni íslendinga til þess að segja sKka sögu á eigin tungu.
A 13. öld eignuðust Islendingar fleiri þýðingar á ritum sem fjölluðu
ttm írægar persónur veraldarsögunnar. Þar skal f\Tst nefiia Breta sögur, en
þær eru íslensk gerð Historia Regum Britanniae efth* Geoffrey af Mon-
mouth. Breta sögur íylgja Trójumanna sögu í handritum og eitt aðalhandrit
þeirra er Hauksbók sem rituð var í upphafi 14. aldar af og fýrir Hauk
Erlendsson lögmann. I handritinu verða þessar sögur til þess að tengja
sögu Miðjarðarhafslanda sögu Noregskonunga, eins og Sverrir Jakobs-
son hefor gert grein fyrir.38 Fleira í efnisvali Hauksbókar sver sig í ætt
veraldarsagna, svo sem allítarleg heimslýsing, og fyrir verkinu er formáh
þar sem vitnað er til „aldarfarsbókar Bedu prests“.39 Um miðja 13. öld
37 Jakob Benediktsson taldi að sjá mætti beinar sams\raranir milli texta Veraldar sögu
og Trójumanna sögu en Jonna Louis-Jensen bar það til baka, sjá Veraldar saga, bls.
xlvi-xlviii; Trójumanna saga. Tbe Dares Phiygius version, ed. by Jonna Louis-Jensen
(Editiones Amamagnæanæ A9), Copenhagen: C.A. Reitzels boghandel A/S 1981,
bls. xxvi-xxviii. Um tengsl Veraldar sögu, Rómverja sögu, Clemens sögu og Reyni-
staðarbókar (AM 764 4to) hafa fjallað Jakob Benediktsson (Catilina andjugurtha by
Sallust and Pharsalia by Lucan in Old Norse: Rómverjasaga. AM 595 a-b 4to (Early Ice-
landic Manuscripts in Facsimile XIII), Copenhagen: Rosenkilde og Bagger 1980,
bls. 20-22), Dietrich Hofmann („Accessus ad Lucanum. Zur Neubestimmung des
Verháltnisses zwischen Rómverja saga und Veraldar saga“, Sagnaskemmtun. Studies
in Honour of Hermann Pálsson, ritstj. Rudolf Simeko.tl. Wien: Böhlau, bls. 121-151)
og Þorbjörg Helgadóttir („On the sources and composition of Rómverja saga. Saga-
Book 24 (1996), bls. 203-220, bls. 210-213). Sbr. einnig Stefanie Wiirth, Der ,gjnt-
ikenrorman “ in der isldndischen Literatur des Mittelalters. Eine Unteiyuchung zur Uber-
setzung und Rezeption lateinischer Literatur im Norden. (Beitráge zur nordischen
Philologie 26) Basel/Frankfurt am Main: Helbing & Lichtenhahn Verlag AG 1998,
bls. 173-180.
38 Sverrir Jakobsson, Við og veröldin, bls. 180-184, sbr. einnig Stefanie Wiirth, Der
,yAntikenroman“, bls. 151-170.
39 Hauksbók, útg. Finnur Tónsson, Kobenhatm: Det kongelige nordiske oldskriftsel-
skab, 1892-96, bls. 3.
126