Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Page 218

PETER BROWN
ýmsu stigum þessa langa helgisiðar. Til dæmis urðu að líða þrír dagar frá
járnburðinum og til þess að innsiglaðar umbúðirnar væru teknar af hand-
leggnum. Þetta reyndist tólf skírsluþolum í Varad ofraun: sentiens se comb-
ustum confugit ad ecclesiamf^ I skáldverkum var hægt að leika sér að þeim
þversögnum sem fólust í þessum sveigjanlegu aðstæðum. I sögu Gott-
frieds af Strassburg, Tristan, kemst drottningin klakklaust frá járnburðin-
um, því hún hafði framið villandi eið. Tilburðir málsaðila við að midir-
búa eiðinn koma skýrt fram í sögunni: „Þannig deildu menn ákaft um
það hver eiðurinn skyldi vera. Einn maður óskaði henni ills, axmar góðs,
eins og gengur í þannig málum.“ Drottningin fékk sinn eiðstaf, og „hún
bjargaðist fyrir kænsku sína, og vélaðan eiðinn sem flaug upp til Guðs ....
Þannig varð sýnt og staðfest frammi fyrir öllum heiminum að Kristur,
þrátt fyrir allan mátt sinn, sveigist eins og skyrtuermi í vindi. Hann leggst
og fellur að, þétt og mjúklega, hvernig sem maður mátar hann ...‘<44 Hin
lítt uppnæma athugasemd Gottfrieds á sér samsvaranir í veruleika elleftu
aldar, enda þótt hún sé sett fram aðeins seinna. Hún er eins og örsmátt
útskot úr þeim megingrunni kænsku sem miðaldamenn beittu til að
horfast í augu við og snúa á hið yfrrskilvitlega þar sem það snerti mál
þeirra.45
Það var innbyggður sveigjanleiki í skírslunni sem gerði hópnum kleift
- en það var mest í húfi fyrir hann að niðurstaða fengist - að halda vissu
ffumkvæði sem stangaðist berlega á við hina mjög svo ákveðnu hug-
myndafræði að baki skírslunni. Því hver skírsluathöfn felur í sér tvíræðni.
Höndin sem borið hefur járnið, sem og höndin sem dýft hefur verið í
sjóðandi vatn, eru bundnar hátíðlega inn og afhjúpaðar þremur döguni
síðar í viðurvist vima. Ef sárin gróa „eðlilega", er álitið að málið sé út-
kljáð: Guð hefur talað á hinn einfaldasta hátt, með því að staðfesta óskor-
aðan rétt manns, sem táknaður er með því að líkami hans skuli óskadd-
aður eftir að hafa komist í snertingu við sjóðandi vatn. En eftir þrjá daga
er eðlilegur bati af slíkum sárum enn ekki ótvíræður.46 Fyrirbærið scm
hópurinn einblíndi á er í raun og veru enn eins opið og óvíst og
43 Þess áskynja að hann væri brenndur leitaði hann hælis hjá kirkjunni. Sama rit, bls.
547.
44 Gottfried von Strassburg, Tristan, London: Pelican Books, 1960, bls. 247-248.
45 Agætt dæmi um þetta er þegar keppinautar munkanna frá Angers létu andstæðinga
sína tala þangað til sauð enn meir í pottinum! P. Marchegay, Archives d'Anjoy, bls.
474.
46 Petrus Cantor, Verbum abbreviatum, 78. kafli, Migne, PL. CCV 239A.
216