Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Page 220
PETER BROWN
fordæming klerkastéttarinnar á skírslunni koma þessu ferli afar lítið \ið.
Til dæmis hélst skírsla í vellandi katli óbrejttt í Navarre á þrettándu öld,
en undir umsjón leikrad0 I Varad fara fram sldrslur löngu efdr 1215.51 I
ýmsum borgum á ItaKu sem voru þekktar bnir flokkadrætti, bfðu ein-
hvers konar skírsltn áíram sem bót við því böb sem herjar á klofnings-
gjamt samfélag jafningja, enda þótt þessar borgir væra í fylkingarbrjósti
vaknandi skynsemishyggju og lagaritunard2 Þannig eram við ekki að fást
við framandi hefð, arf frá „framstæðri“ fortíð eða sið sem tíðkaðist hjá
hinum „barbarísku“ þjóðum Evrópu. Hér er um að ræða almennt ástand
sem bragðist var við með þessum hættt eða hliðstæðum lausnmn. Hlut-
verk hins yfirskilvitlega í samfélaginu - samttdnnun hins helga og hins
veraldlega sem fræðimenn um tólftu öldina era svo uppteknir af- er einn
þáttur í vissum lífsmáta.
Við skulum skoða hlutverk hins yfirskihitlega á öðram sviðum Kfsins
með tilbti til þessa lífsmáta. Þörfin á samkomulagi og sá þrýstingur, sem
slíkt samkomulag hefur í för með sér innan tiltölulega Ktilla hópa, era
einkennandi fyrir flest trúarsamfélög ármiðalda. Þetta sést gjörla í
dýrkuninni á helgum dómum.53 Því framan af miðöldum var sú aðferð að
gæða endanlegu valdi það sem var í eðb sínu tvírætt, partm af gróinni
hefð í ákvörðunartöku. Ekkert lét jafn lítið yfir sér og helgur dómm. Það
var nafnlaust bein, sem bar með sér kalda undirtóna dauða og moldar.
Samt era einmitt slík bein miðpunktm dýrkunar á ármiðöldum, sérstak-
lega þar sem þessi dýrkun kom við opinbert líf fólks. Það er eins með
helga dóma og skírsluna, máttur þeirra fólst einmitt í tvíræðni þeirra.
Þeir tóku endalaust við þeim gildum sem hópminn ætlaði þeim. Mann-
félagið er meira að segja sá sem tekur af skarið þegar kemur að því að við-
urkenna helgan dóm. Því aðeins hópurinn er fær um að taka ákvörðun
um hvað, af öllum þeim nýfundnu eða nýtilkomnu dufthrúgum, er heil-
agt duft.54 Hinir mundu fylgja á eftir. Það væri svo sannarlega aunrar
50 Fnero general de Navaira, 5, 3, c. 18.
51 I. Zajtay, „Le Registre de Varad. Un monument judiciare du debut du XHlIeme siéc-
le“, bls. 560.
52 Robert Davidsohn, Forschungen zur Geschichte von Florenz, Berlín, 1900, bls. 315, um
bardagaraun í San Gimignano.
53 H. Fichtenau, „Zum Reliquienwesen im friiheren Mittelalter, „Institutfur OsteiTeic-
hische Geschichtsforschung, Mitteilungen, 60 (1952), bls. 60-89.
54 Peter Brown, „Relics and Social Status in the Age of Gregory of Tours“, Sociely and
the Holy in Late Antiquity, Chicago, 1982, bls. 222-50.
218