Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Page 171

SMÁ-SAGA
draga fram skýra niðurstöðu sem einhverju munar. Efrdð er mjög víð-
feðmt og margslungið og engin leið í raun og veru að gera því nema yf-
irborðsleg skil í einni ritgerð. Gríðarleg þekking Sverris og eljuverk hans
birtist auðvitað mjög vel með þessum hætti en fyrir vikið næst ekki skýr
fókus á nein þau atriði sem líkleg væru til að vekja nýjan skilning og hug-
myndir. Vandamálið hér er að þó að Sverrir noti kenningar annarra hef-
trr hann sjálfur enga kenningu og mun ég koma betur að þessu síðar.
Eftir þessa kynningu á verkunum fjórum, einkennum þeirra hvers um
sig, kostum og göllum eins og þeir blasa við mér, þá er komið að því að
reyna að skilgreina hvað úrtakið segir okkur sem heild um stöðu ís-
lenskra miðaldafræða. Eg býst við að nærtækast væri að setja efnið í sögu-
legt samhengi en hér ætla ég að láta eftir mér það sem í sálfræðinni er
kallað frávarp, sem sé að herma upp á aðra það sem maður sjálfur óttast
að sé í ólagi hjá sér. Eg óttast nefiulega að mín eigin skrif séu ekki nógu
skemmtileg, að þau séu ókennileg og ekki um veruleikann, að þau séu of
Islandsmiðuð og ekki alveg nógu vönduð. Þess vegna leikur mér helst
hugur á að skoða verkin fjögur út frá þessum áhyggjum. Þar sem ég hef
sjálfur ekki úr háum söðli að detta í þessum efhurn vona ég að fólk líti
fremur á þetta sem hugleiðingu um hvar við getum sótt fram og bætt
okkur en gagnrýni á þessi fjögur ágætisverk þótt þau lendi í því hér að
vera skotspónn.
Gœði. Ég verð sjaldan var við umræðu um vísindaleg gæði í hugvísindum
eða miðaldafræðum. Ofugt við raunvísindi og félagsvísindi sem hafa
langa hefð fyrir að hreykja sér skipulega af aðferðafræðilegu ágæti sínu
þá eru hugvísindamenn lítið gefnir fyrir að tala um aðferðir og gæði og
örlar oft á minnimáttarkennd í þeirra hópi vegna skorts á empírískum
dýrðarljóma. Staðreyndin er hins vegar sú að ef við teljum að andleg
áreynsla sé virðulegust þá eru engin vísindi göfugri en hugvísindi - og sér
í lagi þau sem fást við fortíðina. Það er annars vegar vegna þess að þau
fást við manninn, sem er furðuleg skepna og óútreiknanleg - bókstaflega
— og hins vegar vegna þess að upplýsingar um fortíðina eru brotakennd-
ar. Það þýðir að til þess að segja eitthvað af viti um fortíðina þarf fræði-
maðurinn að henda á lofti fjölmargar og ólíkar breytur og gera jafnframt
ráð fyrir öllum óþekktu breytunum. Ekkert er snúnara en þetta en á því
skortir mjög skdlning, bæði utan hugvísinda og innan. Það er full nauð-
169