Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Blaðsíða 66

BIRNA ARNBJÖRNSDÓTTIR
Evrópsk samfélög voru því ekki í stakk búin til að taka á móti fólki frá
öðrum menningarheimum. Skólakerfið gat ekki sinnt menntun nemenda
með annað móðurmál en það sem talað var í umhverfinu. Þó að stefna
flestra Evrópulanda í dag endurspegli betri skilning á þörfum fjölmenn-
ingarlegs samfélags er afleiðing finri stefnu sú að í Vestur-Evrópu er vax-
in úr grasi önnur og þriðja kynslóð fólks af erlendum uppruna sem stend-
ur utan við samfélög heimamanna. Afleiðingar af þessari reynslu hafa
m.a. kynt undir andstöðu gegn innflytjendum með fyrirsjáanlegri ókynrð
innan samfélagsins. Til marks um þessa ókyrrð eru m.a. óeirðir í Frakk-
landi og öðrum Evrópulöndum á síðastliðnu ári. Af umræðunni um
óeirðirnar mátti skilja að ungir innfljTjendur ættu erfitt uppdráttar vegna
þess að foreldrar þeirra gætu ekki hjálpað þeim rúð nám og þeir því
hvorki fundið sig í námi né starfi. Algengt er að skýra lélega námsfram-
vindu nemenda með annað móðurmál en það sem talað er í málumhverf-
inu út frá mállegum og menningarlegum mismun. Þetta er mikil einföld-
un á flóknu ferli og er kallað á ensku „blarne the victim“, þ.e. þolandanum
er kennt um „ódæðið“ sem framið er gegn honum en um leið firra vest-
ræn samfélög sig ábyrgð á því að hafa ekki opnað og aðlagað menntakerf-
in og samfélögin í heild að breyttri samsemingu íbúaxma. Full þörf virð-
ist því vera á að skoða niðurstöður rannsókna á þeim þátmrn sem ýta
undir eða draga úr aðlögun innflytjenda og þeirra sem fyrir búa í land-
inu hverra að öðrum.
Virkt tvítyngi hvetnr tilfarsœllar aðlögunar
Farsæl sambúð tveggja eða fleiri tungumála hvort sem um er að ræða
innan samfélaga eða hjá einstaklingum er byggð á samspili fjölmargra
þátta.1 Hvað mennmn tvítyngdra barna snertir eru fræðimenn sammála
um að sterk staða í móðurmáli leiði til sterkrar stöðu í lestri og ritun í
seinna/erlendu máli en það er forsenda þess að nemendur með annað
móðurmál en það sem algengast er í samfélaginu geti tileinkað sér náms-
efnið á markmálinu. Virkt tvítyngi þýðir oftast að viðkomandi hefur vald
á tveimur tungumálum og getur nýtt sér þau bæði til ffamdráttar í tveim-
ur menningarheimum. Virkt tvítyngi er afleiðing þess að nýja tungumál-
inu er bætt við málfærni nemandans (málviðbót) en kemur ekki í stað
1 Sbr. Birna Arnbjömsdóttir, „Tvítyngi“, fyrirlestur fluttur 5. apríl 2005 á vegum
Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur, Háskóla Islands.
64