Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2007, Blaðsíða 90

RANNVEIG SVERRISDÓTTIR
bandaríska táknmálið (ASL).15 Stokoe var fyrstur til að tala um táknmál
sem tungumál og bentd á að í þessum „tilviljanakenndu myndum“ fælust
reglur og færði hann rök fyrir því að táknmál væru tungumál alveg eins
og raddmál, þrátt fyrir vantrú samstarfsmanna sinna. Engu að síður var
þetta upphafið að því að farið var að líta táknmál öðrum augum og smám
saman hafði þetta áhrif á viðhorf fólks til táknmála, bæði málfræðinga og
annarra. Rannsóknir Stokoes voru því ekki aðeins upphafið að þeim
táknmálsrannsóknum sem við þekkjum í dag heldur voru þær fyrstu
skrefin að viðhorfsbreytdngum tdl táknmála og þar með heyrnarlausra.
Þegar Stokoe talar um táknmál (ASL) á hann við mál sem hefur sína
eigin málfræði og eigin orðaforða óháð málfræði og orðaforða enskunn-
ar. Það er hins vegar erfitt að halda táknmálinu aðskildu írá viðkomandi
raddmáli (ASL frá ensku, íslenska táknmálinu írá íslensku o.s.frv.) þegar
málin eru í slíku návígi sem raun ber vitni. Nokkuð hefur verið skrifað
um sambýli táknmála og raddmála og þá fyrst og fremst ensku og ASL
og þau áhrif sem það sambýli hefur á táknmálið.16 Ekki er ætlunin að
fara út í þau skrif hér en rétt er að skilgreina aðeins muninn á þeim ólíku
kóðum sem notaðir eru til samskipta. Valgerður Stefánsdóttir1' notar
hugtakið „blendingsmál“ þegar hún talar um blöndu af íslensku og ís-
lensku táknmáli. Hér er málum blandað saman, venjulega þannig að
tákn eru sett í stað íslenskra orða (stundum er rödd notuð með, stund-
um ekki) og fylgt málfræði íslenskunnar, einhvers konar blöndun á kóð-
um. Málfræðin getur líka verið blanda úr báðum kóðum, mismikil tákn-
málsmálfræði eftdr kunnáttu þess sem talar. Þetta samskiptaform er
algengt á meðal heyrandi sem kunna lítið í táknmáli eða eru að læra
táknmál. Þetta blendingsmál er einhvers konar snerti- eða millimál (e.
contact languagé). A Islandi er yfirleitt talað um táknaða íslensku en í
enskumælandi löndum eru tdl mismunandi gerðir af þessu blendingsmáli
(Signing Exact English, Pidgin Signed English o.s.frv.). Hér er í öllum
15 David F. Armstrong og Michael A. Karchmer, „William C. Stokoe and the Study of
Signed Languages", formáli að The Study of Sigued Languages: Essays iii Honour of
William C. Stokoe, ritstj. D.F. Armstrong, M.A. Karchmer og J.V. Van Cleve, Wash-
ington D.C.: Gallaudet University Press, 2002, bls. xi-xix, bls. xv.
16 Sjá t.d. Ceil Lucas og Clayton Valli, Language Contact in the American Deaf Com-
munity, San Diego: Academic Press, bls. 199.
17 Valgerður Stefánsdóttir, Málsamfélag heyrnarlausra. Um samskipti á milli táknmáls-
talandi og íslenskutalandi fólks, M.A.-ritgerð í uppeldis- og menntunarfiræði við Há-
skóla íslands, 2005, bls. 77.
88