Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Qupperneq 12

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
E 4 Greining á meðferð við svefnvandamálum ungra barna
Arna Skúladóttir', Margaret H. Wilson2
'Kvenna- og bamasviði Landspítaia, 2Háskóla íslands
arnasku@landspitali.is
Inngangur: Um 20-40% ungra bama em talin eiga við svefnvanda að
stríða, vanda sem getur haft slæm áhrif á barnið og foreldra þess til
bæði skemmri og lengri tíma. Sýnt hefur verið fram á að ýmiss konar
atferlismeðferðir gefa góða raun. Þó hefur komið í ljós að erfitt er að
heimfæra eina meðferð yfir á aðrar aðstæður og aðra rannsóknaraðila
ef sami árangur á að nást. Þetta vekur upp spurningar um það hvað er
það í meðferðirtni sem hugsanlega hjálpar og hvað ekki. Markmið rann-
sóknarinnar er að lýsa eða greina þá meðferð sem veitt er foreldrum sem
leita til göngudeildar fyrir foreldra barna með svefnvandamál á kvenna-
og barnasvið Landspítala. Vitað var í upphafi að fjölskyldur sem þangað
leita fá ekki allar sömu leiðbeiningamar.
Efniviður og aðferðir: Aðferðin var eigindleg. Þátttakendur voru 12 fjöl-
skyldur, en þá hafði mettun náðst, sem komu í venjubundna ráðgjöf á
göngudeildina, með böm á aldrinum sex mánaða til tveggja ára. Gögnin
vom hljóðupptökur bæði af viðtölum og hugleiðingar sérfræðingsins
eftir viðtölin. Þau voru síðan innihaldsgreind í leit að merkingu sam-
kvæmt aðferðum eigindlegrar aðferðafræði Sandelowski.
Niðurstöður: Niðurstaða sýndi sjö þemu: 1. ná sambandi, 2. góð saga,
3. hvetja foreldra, 4. fræðsla/kennsla, 5. breyting á umhverfi, 6. atferlis-
meðferð, 7. upprifjun. Misjafnt var hvað hvert þema var notað í langan
tíma í hverju viðtali. Atferlismeðferð hafði minna vægi í meðferðinni í
heild en búist var við í upphafi. A meðan hvatning og umhverfisþættir
höfðu meira vægi.
Ályktanir: Ávinningur rannsóknarinnar er að byggja grunn að með-
ferðarrannsóknum þessa hóps og möguleiki á að bera saman ólíkar
áherslur í meðferð. Þá þekkingu sem verður til er einnig hægt að nota
til að byggja upp kennsluefni varðandi efnið. Þessi greining mun gera
þjónustan til þessa skjólstæðingahóps markvissari.
E 5 Meðferð á lungnasjúkdómum fyrirbura með síblæstri
Hafdís Sif Svavarsdóttir', Þórður Þórkelsson'-2
'Læknadeild HÍ, 'Bamaspítala Hringsins
hss20@hi.is
Inngangur: Glærhimnusjúkdómur (respiratory distress syndrome) er ein
helsta ástæða öndunarörðugleika fyrirbura. Fyrsta meðferð felst einkum
í súrefnisgjöf og síblæstri (Continuous Positive Airway Pressure). Helsti
fylgikvilli síblástursmeðferðar er loftbrjóst (pneumothorax). lilgangur
rannsóknarinnar var að kanna þróun öndunaraðstoðar fyrirbura á
vökudeild Barnaspítala Hringsins, að meta árangur af síblástursmeð-
ferð, finna áhættuþætti fyrir ófullnægjandi svörun við henni og að finna
forspárþætti fyrir myndun loftbrjósts á meðferðinni.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn. Urtakið var fyrir-
burar sem fengu sfblástursmeðferð á tímabilinu 1992-2011. Úr úrtakinu
voru valdir fyrirburar í tvær tilfellaviðmiðarannsóknir: 1) Fyrirburar
sem svöruðu síblástursmeðferð með ófullnægjandi hætti. 2) Fyrirburar
sem fengu loftbrjóst á síblástursmeðferð. Til viðmiðunar við báða til-
fellahópana voru valin viðmið sem fengu áfallalausa síblástursmeðferð.
Niðurstöður: Marktæk aukning reyndist á notkun síblástursmeðferðar á
tímabilinu og samsvarandi samdráttur í notkun öndunarvélameðferðar
og surfactants. Glærhimnusjúkdómur reyndist áhættuþáttur fyrir bæði
þörf á öndunarvélameðferð (OR 79,7 (9,3-685,6)) og loftbrjóstsmyndun
(OR 9,3 (2,2-41,3)). Hlfellahópar höfðu marktækt hærri súrefnisþörf á
fyrstu klukkustundum lífs en viðmiðunarhópar. Tilfellahópar þurftu
lengri tíma á viðbótarsúrefni en viðmiðunarhópar (öndunarvélahópur:
35,2 á móti 25,6 (p=0,03); loftbrjóstshópur: 32,9 á móti 18,0 (p=0,0003)).
Ályktanir: Aukin notkun síblástursmeðferðar hefur dregið úr þörf á
öndunarvélameðferð. Minnstu fyrirburamir þurfa samt á öndunarvéla-
meðferð að halda. Glærhimnusjúkdómur virðist vera helsti áhættuþátt-
ur fyrir þörf á öndunarvélameðferð og myndun loftbrjósts hjá bömum
á síblástursmeðferð.
E 6 Lyfjaeitranir og aðrar eitranir í börnum
Dagmar Dögg Ágústsdóttir', Guðrún Bryndís Guðmundsdóttir1-, Sigurður
Þorgrímsson'-3, Theódór Friðriksson'4, Ásgeir Haraldssonu
'Læknadeild HÍ, 'barruv og unglingageðdeild Landspítala, 'Bamaspítaia Hringsins, 'bráðasviði
Landspítala
dda1@hi.is
Inngangur: Eitranir á íslandi eru algengt vandamál, einnig hjá bömum.
Eitrunum má skipta í fjóra flokka: óviljandi slys, misnotkun, tilraun til
sjálfsvígs og annað eða óvíst. Óviljandi slys eru algengasta orsök eitrun-
ar hjá yngstu börnunum en tilraun til sjálfvígs hjá eldri einstaklingum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin nær til allra einstaklinga (0-18 ára),
sem samkvæmt ICD-númerum höfðu komið vegna lyfja- eða annarra
eitrana á 6 ára tímabili (2005-2010) á Barnaspítala Hringsins eða bráða-
móttökuna í Fossvogi. Úr sjúkraskrám var safnað upplýsingum um
faraldsfræðilega þætti og fleira í Excel, sem var notað ásamt SPSS til
úrvinnslu.
Niðurstöður: Skoðuð voru 740 tilfelli, af þeim voru 472 eitranir í 397
bömum sem féllu undir skilyrði rannsóknarinnar. Enginn lést á tíma-
bilinu af völdum eitrunar. Af 472 eitrunum vom 190 hjá drengjum (40%)
og 282 hjá stúlkum (60%) (p<0,001). Þegar skoðuð vom aldursbilin 0-9
ára og 10-18 ára kom í ljós að eitranir voru algengari hjá drengjum í yngri
hópnum (p<0,009) og stúlkum í þeim eldri (p<0,001). Einstaklingar á
aldrinum 15-18 ára voru 60% og 25% einstaklinganna vom fjögurra ára
eða yngri. Algengasta efni til inntöku vom verkjalyf (önnur en ópíöð).
Voru 45% (N=53) þeirra lagðir inn á spítala. Af þeim 328 sem tóku inn
lyf eða efni vegna andlegrar vanlíðunar eða neyslu fengu 318 (97%) eitt-
hvert form af geðrænni meðferð.
Ályktanir: Niðurstöðumar samræmast niðurstöðum frá öðmm löndum
hjá yngstu börnunum og meðal unglinga. Athygli vekur að drengir
eru fleiri í yngsta hópnum en stúlkur í þeim eldri, líkt og annars staðar
í heiminum. Nánast öll börn, sem tóku lyf sem sjálfskaðandi hegðun
fengu áframhaldandi meðferð. Greinilegt er að eitrun er enn algengt
og alvarlegt vandamál og vert að reyna að koma í veg fyrir með öllum
tiltækum ráðum.
E 7 Ending og heilbrigði ígræddra tanna. Mat sjúklinga á upplifun
og árangri
Teitur Jónsson', Júlíus Schopka', Aron Guðnason2, Berglind Jóhannsdóttir2, Gísli
Einar Amason2, Olga Hrönn Jónsdóttir2, Þórarinn Sigurðsson2, Ásgeir Sigurðsson3
'Tannlæknadeild HÍ, sjálfstætt starfandi tannlæknir, 'tannlæknadeild New York University
tj@hi.is
Inngangur: ígræðsla tanna (autotransplantation) hefur verið notuð lengi,
oftast vegna meðfæddrar vöntunar á framjöxlum eða vegna áverka
og taps framtanna. Horfur á endingu ígræddra tanna eru allgóðar, en
12 LÆKNAblaóið 2013/99