Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Blaðsíða 102

XVI VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 73
gerður brjóstholsskurður og næstum allt efra blað vinstra lunga fjar-
lægt. Við þetta batnaði líðan hans en viðvarandi loftleki flækti meðferð
og var orsökin stór berkjufleiðrufistill. Eftir tæplega hálfs árs meðferð
með brjóstholskera vegna stöðugs loftleka var ákveðið að reyna meðferð
með einstefnuberkjuloka. Þessir lokar eru notaðir við lungnasmækkun
teppusjúklinga. í B1 og B3 berkjugreinar var komið fyrir tveimur 4-5,5
mm lokum af Zephyr/Pulmox®-gerð. Við þetta stöðvaðist loftleki og
holrými í vinstri fleiðru dróst verulega saman. Átján mánuðum síðar var
lokinn fjarlægður við berkjuspeglun. í dag er sjúklingurinn við ágæta
líðan og ekki merki um loftleka eða sýkingu í lunganu.
Ályktanir: Hægt er að beita einstefnuberkjulokum við berkjufleiðrufistli
af völdum alvarlegra lungnasýkinga og hlífa þannig sjúklingum við
stórum brjóstholsaðgerðum. Eftir því sem best er vitað hefur þessum
lokum ekki verið beitt áður í slíkum tilfellum.
V 108 Nýgengi og meðferð utanlegsþykktar á íslandi 2000-2009
Áslaug Baldvinsdóttir', Jens A. Guðmundsson1-2, Reynir Tómas Geirsson1'2, Lilja Rut
Arnardóttir5
'Lœknadeild HÍ, 2kvennadeild Landspítala, ■’Sjúkrahúsinu á Akureyri
asb11@hi.is
Inngangur: Utanlegsþykkt getur leitt til lífshættulegs sjúkdómsástands.
Meðhöndlun utanlegsþykktar hefur tekið breytingum undanfarna tvo
áratugi. Tilgangur rannsóknarinnar var að meta breytingar á nýgengi og
meðhöndlun utanlegsþykktar á íslandi á árunum 2000-2009.
Efniviður og aðferðir: Upplýsinga var aflað um öll greind tilvik utan-
legsþykktar, um meðferðarstað, aldur kvenna, meðferðartegund, legu-
tíma, endurinnlagnir, staðsetningu þungunar og -hCG fyrir meðferð.
Nýgengi var reiknað miðað við fjölda skráðra þungana á almanaksári
(n/1000), fjölda kvenna á frjósemisskeiði 15-44 ára (n/10.000) og í 5 ára
aldurshópum. Breytingar á nýgengi, meðferð, aðgerðartækni og legu-
tíma voru kannaðar. Gerður var samanburður á fimm ára tímabilunum
2000-2004 og 2005-2009.
Niðurstöður: Nýgengið var 15,6/1000 skráðar þunganir eða 12,9/10.000
konur á ári. Marktæk lækkun var á nýgengi allt tímabilið og milli fimm
ára tímabila úr 17,3 í 14,1/1000 þunganir (p=0,003) og 14,1 í 11,7/10.000
konur á ári (p<0,009). Aðgerð var fyrsta meðferð hjá 94,9% kvenna, 3,2%
fengu metótrexat og 1,9% biðmeðhöndlun. Hlutfall aðgerða lækkaði úr
98,0% í 91,3% milli fimm ára tímabila samhliða aukinni notkun lyfja-
meðferðar (0,4% í 6,4%; p<0,0001). Hlutfall kviðsjáraðgerða jókst milli
5 ára tímabila á öllu landinu úr 80,5% í 91,1% (p<0,0001), á Landspítala
úr 91,3% f 98,1% (p=0,0003) og á sjúkrastofnunum á landsbyggðinni úr
44,0% í 69,3% (p=0,0005). Meðallega eftir opna kviðskurðaðgerð var 3,2
dagar en eftir kviðsjáraðgerð 0,9 dagar. Stytting var á meðallegu eftir
opna skurðaðgerð úr 3,4 í 2,6 daga (p<0,007).
Ályktanir: Nýgengi utanlegsþykktar hefur lækkað á íslandi.
Meðhöndlun hefur breyst með aukinni notkun kviðsjáraðgerða í stað
opinna skurðaðgerða og með tilkomu metótrexat-lyfjameðferðar.
V 109 Ljáðu mér eyra: Hvað einkennir þann hóp kvenna sem sækir
viðtalsþjónustu vegna erfiðrar fæðingarreynslu?
Helga Gottfreðsdóttir2, Valgerður Lísa Sigurðardóttiru, Ólöf Ásta Ólafsdóttiru,
Þóra Steingrímsdóttiru'4
’Kvenna- og bamasviði Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild, námsbraut í ljósmóðurfræði og
3læknadeild HÍ, 4heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins
helgagot@hi.is
Inngangur: Niðurstöður rannsókna benda til þess að 20-26%
kvenna þjáist af fæðingarótta og um 1-2% kvenna þrói með sér
langvarandi áfallastreitu í tengslum við meðgöngu, fæðingu eða
sængurlegu. Ljáðu mér eyra er viðtalsþjónusta fyrir konur sem
vilja ræða fæðingarreynslu sína. Þjónustan hefur verið í boði á
Landspítala frá árinu 1999. Tilgangur rannsóknarinnar var meðal
annars að skoða hópinn sem leitar til þjónustunnar, með tilliti
til lýðfræðilegra þátta, heilsufars, stuðningsnets og fæðingarsögu.
Efniviðurogaðferðir:Spumingalistarvorusendirúttilallrakvenna(n=301)
sem komu í viðtalsþjónustuna árin 2006 til 2011. Svörun var 44% (n=131).
Niðurstöður: Af hópnum höfðu 82,4% lokið tækniskóla eða háskóla-
námi, 80,8% kvennanna stunduðu vinnu utan heimilis og 93,1% voru
giftar eða í sambúð, 96,2% kvennanna töldu sig vera við mjög (61,1%)
eða við frekar (35,1) góða almenna heilsu. Andlega líðan töldu 37,4%
vera mjög góða og 58% frekar góða. Af þessum hópi höfðu 65,6% ein-
hvem tímann leitað sér aðstoðar vegna andlegrar vanlíðunar, flestar hjá
sálfræðingi (48,1%) en einnig hjá geðlækni (16%), hjúkrunarfræðingi,
heimilislækni og fleimm. Fyrstu niðurstöður verða kynntar með áherslu
á að greina hvort bakgrunnur, eigið mat á heilsu og líðan, stuðningsnet
og þættir úr fæðingarsögu þeirra hafa áhrif á fæðingareynsluna.
Ályktanir: Aukin þekking á þáttum sem hafa áhrif á fæðingarreynsluna
stuðlar að markvissari greiningu og meðferð þessa hóps innan bam-
eignarþjónustunnar. Niðurstöður rannsóknarinnar verða notaðar til
að þróa enn frekar meðferð kvenna sem þjást af fæðingarótta eða hafa
erfiða fæðingarreynslu.
V 110 Mæðradauði á íslandi 1985-2009
Hera Birgisdóttir', Reynir Tómas Geirsson'2, Ragnheiður Ingibjörg Bjamadóttir2,
Katrín Kristjánsdóttir2
‘Læknndcild HÍ, 2kvennadeild, kvenna- og bamasviði Landspítala
reynirg@landspitali. is
Inngangur: Tíðni mæðradauða var síðast skoðuð á íslandi 1976, en er
mælikvarði á gæði mæðraverndar og fæðingarhjálpar. Markmiðið var
að yfirfara og flokka samkvæmt alþjóðlegum skilgreiningum öll tilvik
þar sem kona lést á meðgöngu eða innan 42/365 daga frá þungun og
ákvarða hvort dauðsfallið tengdist þunguninni.
Efniviður og aðferðir: Gögn frá Hagstofu íslands um konur sem
létust á frjósemisaldri (15-49 ára) árin 1985-2009 voru samkeyrð við
fæðingaskráningu og vistunarskrár spítalanna til þess að finna konur
sem létust á meðgöngu eða innan 42 og 365 daga frá fæðingu barns eða
lokum snemmþungunar. Stuðst var við sjúkra- og krufningagögn og
tilvik flokkuð í snemm- og síðkomið, beint, óbeint eða ótengt dauðsfall
og meta ófullnægjandi meðferðaratriði.
Niðurstöður: Alls létust 30 konur, 26 eftir fæðingu (>22 vikur) og fjórar
eftir snemmþungun (<22 vikur). Fæðingar voru 107.871 og heildar-
tíðni dauðsfalla innan árs 27,8/100.000. Beintengd dauðsföll voru 4
(3,7/100.000), óbeint tengd 5 (4,6/100000) og ótengd (slysfarir, aðrir
sjúkdómar) 21 (19,5/100000). Mæðradauði samkvæmt alþjóðlegum
skilgreiningum (bein/óbein tilvik <42 dagar) var 5,6/100000. Orsakir
beintengdra dauðsfalla voru alvarlegar meðgöngueitranir og fylgjuvefs-
krabbamein. Óbeint tengd dauðsföll urðu vegna sýkinga og undirliggj-
andi sjúkdóma svo sem sykursýki og hjartasjúkdóma. Engin kona lést
í tengslum við utanlegsþungun, asablæðingu eða svæfingu. I örfáum
tilvikum voru ófullnægjandi meðferðarþættir til staðar.
Ályktanir: Mæðradauði á Islandi er með því lægsta sem þekkist.
Þungun fylgja líffræðilegar breytingar og álag sem geta leitt til lífs-
102 LÆKNAblaðió 2013/99