Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Blaðsíða 29

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
Niðurstöður: Niðurstöður sýna að lækkun rauntekna og fækkun
vinnustunda skýra aðeins að hluta til þann samdrátt í áfengisneyslu
sem kemur í ljós milli áranna 2007 og 2009. Þessi áhrif eru sterkari hjá
konum en körlum.
Alyktanir: Fækkun þeirra sem reykja og samdráttur í skilyrtri neyslu
tóbaks skýrist hins vegar ekki með breytingum á vinnumarkaðsbreyt-
um. Aðrir þættir í eftirspurnarfalli tóbaks sem breyttust í kreppunni
vega þyngra. Þetta eru breytingar á raunverði sem hækkaði einkum á
innfluttum vörum vegna gengislækktmar í kjölfar efnahagshrunsins.
E 60 Verkir og verkjameðferð á Landspítala
Sigríður Zoega'-, Sandra Ward3, Gísli Sigurðsson1-, Herdís Sveinsdóttir'-2, Thor
Aspelund2, Sigríður Gunnarsdóttir1'2
‘Landspítala, 2Háskóla íslands, ■'University of Wisconsin, Madison
szoega@landspitali.is
Inngangur: Verkir eru algengir á sjúkrahúsum og valda sjúklingum
óþarfa þjáningu og auka álag og kostnað í heilbrigðiskerfinu.
Leiðbeiningar um verkjameðferð mæla með reglulegu verkjamati og
að nota fjölþætta (multimodal) nálgun í verkjameðferð. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að skoða faraldsfræði og meðferð verkja á Landspítala.
Efniviður og aðferðir: Lýsandi þversniðsrannsókn. Þátttakendur voru
sjúklingar á legudeildum skurð- og lyflækningasviða Landspítala, 18
ára og eldri, sem legið höfðu á deildinni í að minnsta kosti sólarhring
og voru ekki óáttaðir eða of veikir til að svara. Gögnum var safnað
úr sjúkraskrám og Therapy-lyfjakerfinu en spurningalisti bandaríska
verkjafræðafélagsins, sem metur verki og gæði verkjameðferðar, var
lagður fyrir sjúklinga. Spurt var um verki síðastliðinn sólarhring.
Niðurstöður: Þátttakendur (N=368) voru á aldrinum 18-100 ára.
Meðalaldur var 67,6 ár (sf=17,4) og kynjahlutföll voru jöfn. Svarhlutfall
var 77%. Tíðni verkja var 80,4% og 33,0% höfðu upplifað mikla verki
síðastliðinn sólarhring. Meirihluti (67,6%) þátttakenda fékk verkjalyf
síðastliðinn sólarhring og 34,4% sögðust hafa notað aðrar aðferðir en
lyf til að meðhöndla verkina, oftast athyglisdreifingu (38,7%). Staðlað
verkjamat var framkvæmt hjá 11,5% sjúklinga og samkvæmt verkja-
meðferðarvísi (ávísuð verkjalyf - styrkur verstu verkja) fengu 37,2%
þáttakenda ófullnægjandi meðferð.
Alyktanir: Verkir eru algengir á Landspítala og vísbendingar eru um að
verkir séu ekki meðhöndlaðir í samræmi við leiðbeiningar um verkja-
meðferð. Gera þarf úrbætur til að bæta verkjameðferð á Landspítala.
E 61 Hlutverk miR200-141 í bandvefsumbreytingu stofnfrumna í
brjóstkirtli
Bylgja Hilmarsdóttir1-, Valgarður Sigurðsson1'2, Jón Þór Bergþórsson'-2, Sigríður Rut
Franzdóttir'-2, Þórarinn Guðjónsson'-2, Magnús Karl Magnússon1-2-3
'Rannsóknastofu í stofnfrumufræðum, Lífvísindasetri HÍ, 'rannsóknastofu í blóðmeinafræði,
Landspítala, 'rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði HÍ
bh1@hi.is
Inngangur: miRNA eru einþátta RNA-sameindir sem stjóma tján-
ingu próteina eftir umritun. miRNA geta ýmist verið æxlishvatandi
eða æxlishamlandi og er tjáning þeirra oft riðluð í krabbameinum.
miRNA-200-fjölskyldan viðheldur eðlilegri þekju og hamlar ífarandi
æxlisvexti og meinvörpun með því að þagga niður lykilprótein í
bandvefsumbreytingu krabbameinsfrumna (EMT; þekjufmmur taka
upp svipgerð bandvefsfrumna).Við höfum sýnt fram á að æðaþel
hvetur EMT-ferlið í D492 brjóstastofnfrumulínu í þrívíðri rækt og
þannig búið til undirfrumulínu með bandvefssvipgerð, D492M.
Markmið þessarar rannsóknar var að skoða meþýleringarmunstur
á stýrilsvæðum miR200-fjölskyldunnar fyrir og eftir EMT í D492 og
D492M og einnig áhrif miR200c-141 yfirtjáningar í D492 og D492M.
Efniviður og aðferðir: Tjáning um 500 miRNA var skoðað
með örflögugreiningu í D492 og D492M. Einnig var framkvæmt
qRT-PCR og bisúlfíð-raðgreining. D492 og D492M voru sýktar
með miR200c-141 yfirtjáandi vektor og áhrif þess skoðuð með
westemblettun, þrívíðri rækt, frumuskriðsprófi og mótefnalitun.
Niðurstöður: Tjáning miR200 fjölskyldunnar er minni í D492M en
frumum fyrir bandvefsumbreytingu. Stýrilsvæði miR200c-141 og
miR205 voru meþýleruð í D492M sem gæti útskýrt minnkaða tjáningu.
miR200c-141 yfirtjáning í D492M frumum olli minnkaðri tjáningu ein-
kennispróteina EMT og aukinni tjáningu þekjuvefspróteina. Þrívíð
ræktun og mótefnalitanir gáfu til kynna að frumur hafi tapað stofn-
frumueiginleikum.
Alyktanir: Niðurstöður okkar sýna minnkaða tjáningu miR200 fjöl-
skyldunnar í EMT-brjóstastofnfrumum, hugsanlega vegna meþýler-
ingar á stýrilsvæðum hennar. Sýking D492M með miR200c yfirtjáandi
vektor sneri við EMT svipgerð og gaf frumum þekjuvefssvipgerð, án
stofnfrumueiginleika.
E 62 Þríþætt net umritunarþátta stjórnar sérhæfingu n í músum
Erna Magnúsdóttir'2, Sabine Dietmann3, Fuchou Tang1-2, Ufuk Gunesdogan1-2, Siqin
Bao'-2, Evangelia Diamanti1, Matthew Trotter5, Kaiqin Lao6, Bertie Gottgens1, M.
Azim Surani1-2
‘Wellcome Trust/Cancer Research, University of Cambridge, 2Dpt of Physiology, Development
and Neuroscience, University of Cambridge, 3Wellcome Trust Center for Stem Cell Research,
University of Cambridge, 4Cambridge Institute for Med Research, 5Anne McLaren Lab for
Regenerative Med, University of Cambridge, ^Gen Systems, Appl Biosystems, Foster City
erna@hi.is
Inngangur: Frjófrumur eru hinn sívarandi hlekkur á milli kynslóða
lífvera. I stofnfrjófrumum, forverum sjálfra frjófrumnanna, eru mörk
á erfðaefni endurstillt með tilliti til kyns fóstursins og erfðaefni líf-
veru berst því næst til afkvæma með frjófrumum við frjóvgun.
Umritunarþættimir Blimpl, AP2y og Prdml4 em allir nauðsynlegir
fyrir rétta sérhæfingu frjóstofnfrumna í músum en ekki hefur verið ná-
kvæmlega ljóst hversu mikið þessir þætti vinna saman og hver sam-
eiginleg og sérhæfð hlutverk þeirra eru.
Efniviður og aðferðir: Við notuðum litnismótefnafellingu af yfirtjáðu
Blimpl og AP2y í frumulínunni P19EC, sem líkist mjög kímþekju-
fmmum og raðgreindum útfellt DNA. Við könnuðum genatjáningu í
P19EC frumum við yfirtjáningu á Blimpl, Prdml4 og AP2y. Við skoð-
uðum einnig genatjáningarprófíl stakra frjóstofnfrumna með RNA-
raðgreiningu. Lífupplýsingatæknilegar aðferðir voru því næst notaðar
til þess að kortleggja net genastjórnunar í frjóstofnfrumum með tilliti til
umritunarþáttanna þriggja.
Niðurstöður: Bæling líkamsfmmusérhæfingargena er flóknari en áður
var talið í frjóstofnfurmum, þar sem Blimpl, Prdml4 og AP2y koma allir
við sögu. Við sýndum að Blimpl binst víðtækt við stjórngen líkams-
fmmusérhæfingar, ásamt því að bindast og vekja tjáningu á AP2y sem
síðan vinnur með Blimpl við bælingu á frumusérhæfingargenum.
Prdml4 bindiset skarast einnig við AP2y, bæði á stjómgenum líkams-
frumusérhæfingar svo og á efliröðum fjölgæfniþáttarins Oct4. Jafnframt
stuðla þættirnir þrír allir að breytingu á prófíl tjáðra litnis- og DNA-
metýlunarensíma og boðefnakeðjugena.
Ályktanir: Við ályktum því að þetta þríhliða netkerfi sé nægjanlegt til
þess að koma af stað lykileiginleikum frjóstofnfrumna, þar með talið
LÆKNAblaðið 2013/99 29