Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Blaðsíða 65

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
Inngangur: Meðgöngueitrun er ein helsta ástæða mæðradauða og
fósturláti í dag. Ymsar getgátur eru um tilurð sjúkdómsins en eina
lækningin við honum er að setja fæðinguna af stað og fjarlægja fylgjuna.
Afleiðingar meðgöngueitrunar er ekki lokið eftir fæðingu, því bæði
móðir og barni eru lfklegri til að fá hjarta- og æðasjúkdóma, sykursýki
og fleiri vandamál á lífsleiðinni. Fylgjuprótein 13 hefur verið einangrað
og reynist hafa áhrif á æðakerfi legsins.
Efniviður og aðferðir: Fylgjuprótein 13 (PP13) var gefið þunguðum
rottum með Alzet osmótískri pumpu og lífsmörkum dýranna síðan
fylgt eftir með því að mæla blóðþrýsting og púls daglega. I lok með-
göngu voru dýrin aflífuð og fylgjan skoðuð, auk þess sem æðar úr fylgju
(uterine radial artery) voru sérstaklega skoðaðar og áhrif PP13 prófaðar
á þeim.
Niðurstöður: PP13 hefur veruleg áhrif á æðakerfi móður og æðakerfið
sem umlykur legið. Marktæk blóðþrýstingslækkun og marktæk aukning
í púls átti sér stað við hjá þeim rottum sem fengu fylgjupróteinið, þessu
fylgdi æðavíkkun og nýmyndun æða í kringum legið.
Ályktanir: Þessar fyrstu niðurstöður á lyfhrifum PP13 á æðakerfi þung-
aðra rotta benda til þess að efnið taki virkan þátt í að undirbúa æðakerfi
legsins fyrir það blóðflæði sem síðar á eftir að flæða um legið í lok með-
göngunnar. Æðavíkkim og nýmyndun æða kemur fram við notkun
efnisins, sem hér eftir verður kallað eklampsin, þar sem það getur haft
áhrif á þróun lyfja við meðgöngueitrun.
E 176 Sársauki í fæðingu er ekki alslæmur eða hvað?
Sigfríður Inga Karlsdóttiru, Sigríður Halldórsdóttir2, Ingela Lundgren3
'Háskóla fslands, 2Háskólanum á Akureyri, 3Háskólanum í Gautaborg
inga@unak.is
Inngangur: Undanfama áratugi hafa komið fram margar rannsóknir sem
kanna tíðni ýmissa verkjameðferða í fæðingu. Meðal annars hefur verið
sýnt fram á að konur sem hafa jákvætt viðhorf til sársauka í fæðingu em
ólíklegri til þess að nota verkjalyf sem verkjameðferð, en konur sem hafa
neikvætt viðhorf til sársaukans. En viðhorf kvenna og það hvernig þær
undirbúa sig fyrir það að takast á við sársauka og hvað þær gera til að
takast á sársaukann, hefur hins vegar lítið verið rannsakað. Tilgangur
rannsóknarinnar var að kanna viðhorf kvenna til sársauka í fæðingu,
hvemig þær undirbúa sig og takast á við sársauka sem fylgir fæðingum.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknaraðferðin er eigindleg þar sem
Vancouver skólaaðferðin í fyrirbærafræði var notuð við öflun og
greiningu gagna. Tekin vom 14 djúpviðtöl við 14 konur á fyrstu fjómm
dögum eftir fæðingu um viðhorf þeirra og verkjameðferð við sársauka
í fæðingu.
Niðurstöður: Helstu niðurstöður eru þær að barnshafandi konur
undirbúi sig undir að takast á við sársaukann á margvíslegan hátt. Meðal
annars með því að skoða viðhorf sín til sársauka fyrir fæðingima, meta
eigin styrkleika til að takast á við hann og gera sér grein fyrir því að við-
horf þeirra skipta máli þegar í fæðinguna er komið. Meðan á fæðingunni
stendur nota þær margskonar aðferðir til að takast á við sársaukann,
meðal annars minna þær sig á að sársaukinn hafi tilgang, honum ljúki og
að þær fái mikla umbun fyrir það að þola sársaukann. Einnig kemur fram
að jákvæð upplifun geti haft áhrif á sjálfstraust kvenna eftir fæðingu.
Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að bamshafandi
konur undirbúi sig á margvíslegan hátt á meðgöngu fyrir það að takast á
við sársaukann og nýti ýmis ráð, önnur en þau sem heilbrigðisstarfsfólk
skilgreinir sem verkjameðferð.
E 177 Ljáðu mér eyra: Hvers vegna leita konur í viðtalsþjónustu
vegna erfiðrar fæðingarreynslu?
Valgerður Lísa Sigurðardóttir1, Helga Gottfreðsdóttir2, Ólöf Ásta Ólafsdóttir1'2, Þóra
Steingrímsdóttir1-3'4
'Kvenna- og bamasviði Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild, námsbraut í ljósmóðurfræði og
3læknadeild HÍ, 4Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins
valgerds@landspitali. is
Inngangur: Niðurstöður rannsókna benda til þess að um 7% kvenna
telji fæðingarreynsluna erfiða og um 1-3% kvenna þrói með sér lang-
varandi áfallastreitu í tengslum við meðgöngu, fæðingu eða sængurlegu.
Áfallastreita getur haft margvísleg áhrif á heilsufar og líðan. Ljáðu mér
eyra (LME) er viðtalsþjónusta sem hefur verið í boði frá árinu 1999 á
Landspítala, fyrir konur sem vilja ræða fæðingarreynslu sína. Tilgangur
rannsóknarinnar var meðal annars að greina ástæður þess að konur
leita til þjónustunnar og þar með skoða hvaða þættir geta haft áhrif á
fæðingarreynsluna.
Efniviður og aðferðir: Spurningalistar voru sendir út til allra kvenna
(n=301) sem komu í viðtalsþjónustuna árin 2006 til 2011. Svörun var 44%
(n=131).
Niðurstöður: Fyrstu niðurstöður verða kynntar en fram kemur að
algengustu ástæður þess að konur leita til þjónustunnar eru: slæm
reynsla af fyrri fæðingu (79,4%), kvíði fyrir væntanlegri fæðingu (61,8%),
sú reynsla að hafa ekki haft stjórn í fyrri fæðingu (51,1%), slæm fyrri
reynsla af samskiptum við starfsfólk (31,3%) og skortur á upplýsingum
frá starfsfólki (26,7%).
Ályktanir: Aukin þekking á þáttum sem hafa áhrif á fæðingarreynslu
stuðlar að markvissari umönnun þessa hóps í gegnum barneignarferlið.
Niðurstöður rannsóknarinnar verða notaðar til að þróa enn frekar um-
önnun í bameignarferlinu með áherslu á að bætta þjónustu þar sem
hugað er að þáttum sem auka líkur á jákvæðri upplifun.
E 178 Þegar löngunin minnkar. Kynlíf á meðgöngu og eftir fæðingu
Sóley Sesselja Bender, Edda Sveinsdóttir, Hilda Friðfinnsdóttir
Hjúkrunarfræðideild HÍ, Háskóla íslands, Landspítala
ssb@hi.is
Inngangur: Rannsóknir hafa sýnt fram á breytingar sem verða á kynlífi
á meðgöngu og eftir fæðingu. Hér á landi er lítil vimeskja til um þessar
breytingar. Tilgangur rannsóknarinnar var að skoða upplifun kvenna af
meðgöngu og fæðingu og hvort breytingar yrðu á kynlífi þeirra á þeim
tíma.
Efniviður og aðferðir: Gerð var eigindleg langtímarannsókn. Konurnar
voru valdar af handahófi úr hópi kvenna sem fæddu á kvennadeild
Landspítala haustið 2011. Tekin voru viðtöl við átta konur á aldrinum
24-43 ára hálfu ári eftir fæðingu og sjö konur heilu ári eftir fæðingu.
Hvert viðtal var hljóðritað og skráð frá orði til orðs. Gögnin voru greind
eftir þemum.
Niðurstöður: Bæði á meðgöngu og eftir fæðingu höfðu konurnar
aukna þörf fyrir nánd en minni áhuga á samförum. Visst misvægi var
á kynlöngun karla og kvenna en tjáskipti, traust, gagnkvæm virðing
og sameiginleg ákvarðanataka um barneign náði að viðhalda jafnvægi
í sambandinu. Kynlöngun minnkaði hjá konum á meðgöngu og hafði
þreyta, meðgöngukvillar, breytt líkamsímynd og ótti við að skaða barn
áhrif á það. Flestar voru konurnar byrjaðar að stunda kynlíf að nýju 3-12
vikum eftir fæðingu barnsins, þó löngunin væri ekki alltaf fyrir hendi.
Það sem hafði áhrif á kynlíf eftir fæðingu var brjóstagjöfin, vægi móður-
hlutverksins, nærvera bamsins, líkamleg og andleg líðan.
LÆKNAblaðið 2013/99 65