Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Blaðsíða 25

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
og getur mögulega verið einn þeirra þátta sem eykur tíðni þrálátra
hugsana í áráttu- og þráhyggjuröskun. Hugræn fæmi (hugræn hömlun)
getur mögulega haft áhrif á tíðni hugsana í hugsanabælingu.
E 46 Þættir sem hafa áhrif á meðferðarheldni hjá sjúklingum með
átröskun
Guðrún Mist Gunnarsdóttir1, Sigurður Páll Pálsson2, Guðlaug Þorsteinsdóttir2
'Lœknadeitd HÍ, 2geðdeild Landspítala
gmg9@hi.is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar er að rannsaka meðferðarheldni
sjúklingaíátröskunarmeðferðáLandspítalaogskoðaáhrifaþættibrottfalls.
Efniviður og aðferðir: Inntökuskilyrði: Sjúklingum sem var vísað í
meðferð til átröskunarteymis geðdeildar Landspítala á tímabilinu
1.9.2008-31.12.2011 sem fengu átröskunargreiningu og mættu í
greiningarviðtal. Afturskyggð rannsókn. Eftirfylgd lauk 1.5.2012.
Niðurstöður: Alls bárust 260 tilvísanir til teymisins, 186 einstaklingar
mættu í greiningarviðtal. Fjórir greindust ekki með átröskun. Endanlegt
úrtak því 182 einstaklingar (71,5%), 176 konur og sex karlar. Meðalaldur
var 26,3 ár (±8,6). Greiningar skiptust í; lotugræðgi (52,7%), át-
röskun ekki nánar skilgreind (36,8%), lystarstol (10,4%). Meðallengd
sjúkdóms var 8,1 ár. Sögu um áföll höfðu 79,6%, 74,7% fengu aðra
geðgreiningu og 30,8% greindust með fíknisjúkdóm. Níutíu og níu
(54,4%) sjúklingar luku ekki meðferð, 50 (27,5%) sjúklingar luku með-
ferð og 33 (18,1%) sjúklingar voru enn í meðferð þegar eftirfylgni lauk.
Tuttugu og sjö (14,8%) sjúklingar komu aftur í meðferð til teymis á
rannsóknartíma eftir fyrri brottfail. Ekki var marktækur munur á brott-
falli eftir klínískum eða félagslegum þáttum. Meðferðarheldni mældist
marktækt (p<0,05) betri hjá þeim sjúklingum sem höfðu lokið há-
skólagráðu og þeim sem höfðu sjálfir frumkvæði að meðferð. Sjúklingar
með fíknigreiningu höfðu tilhneigingu til verri meðferðarheldni
(p= 0,074) þá sérstaklega ef um virka fíkn var að ræða. Einnig höfðu
meiri áráttu- og þráhyggjueinkenni neikvæð áhrif á meðferðarheldni.
Alyktanir: Brottfallstíðni er há. Klínískir og félagslegir þættir skipta litlu
máli varðandi brottfall, nema fíkniraskanir en skoða þarf skilgreiningar
á brottfalli og áhættutíma nánar. Eigið frumkvæði að meðferð og æðri
menntun auka meðferðarheldni. Vinna þarf með batavilja sjúklinga og
meðferðamálgun.
E47 Notkun methýlfenídat í æð meðal íslenskra vímuefna-
neytenda
Guðrún Dúra Bjamadóttir', Magnús Haraldsson1, Bjami Össurarson Rafnar1,
Helena Bragadóttir', Engilbert Sigurðsson1, Steinn Steingrímsson2, Andrés
Magnússon1
’Geðdeild Landspítala, 2Sahlgrenska sjúkrahúsinu í Gautaborg
gudmndb@landspitali.is
Inngangur: Misnotkun á methýlfenídat (MPD) er tiltölulega nýtt og
vaxandi vandamál víða á Vesturlöndum. Avísun MPD á íslandi hefur
aukist gríðarlega undanfarin ár og mikil aukning er á sjúklingum
sem leggjast inn til meðferðar og afeitrunar vegna MPD misnotkunar.
Markmið þessarar rannsóknar er að lýsa misnotkun MPD í æð hjá ís-
lenskum vímuefnaneytendum og að athuga tíðni, umfang og einkenni
hennar. Neyslumynstur er óþekkt, til dæmis skammtastærðir og tíðni
notkunar á dag. Einnig hafa upplifanir sprautunotenda, hliðar- og frá-
hvarfseinkenni MPD ekki verið rannsökuð.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er þversniðsrannsókn. Sprautu-
notendum, sem eru í meðferð og hafa sprautað sig síðastliðna 30 daga,
er boðin þátttaka í rannsókninni. Er áætlað að fá 100-150 einstaklinga í
rannsóknina. Tekið verður viðtal og lagður fyrir tvískiptur spuminga-
listi. Allir þeir sem taka þátt í rannsókninni svara fyrri hluta spuminga-
listans. Sá hluti metur tíðni og umfang MPD notkunar meðal vímuefna-
neytenda og gerir samanburð mögulegan við þá sem nota önnur efni í
æð. Seinni hlutanum svara þeir sem hafa notað MPD í æð síðastliðna 30
daga og er þar farið dýpra í einkenni neyslu MPD.
Niðurstöður: Rarmsóknin er enn á forstigi. Fyrstu tölur í rannsókninni
sýna að notkun á MPD í æð er verulegt vandamál á íslandi, 85% af úr-
takinu hafa notað MPD í æð síðastliðna 30 daga. MPD er það vímuefni
sem flestir sprautunotendur á íslandi kjósa og taka það fram yfir önnur
örvandi efni.
Alyktanir: Neysla í MPD er vaxandi vandamál og er orðið eitt aðalefni
sem misnotað er á íslandi. Mikilvægt er að staðfesta og lýsa neyslu og
neyslumynstri sprautunotenda á MPD. Einnig er mikilvægt að skoða
fylgikvilla sem hljótast af sprautuneyslu. Þekking á þessu vandamáli er
bæði nauðsynleg fyrir ísland sem og önnur lönd.
E 48 Heilaáverkar á ungum aldri: Algengi, afleiðingar og forspár-
þættir
Jónas G. Halldórsson1-2, Guömundur B. Amkelsson3, Kristinn Tómasson4, Kjell M.
Flekkoy5, Hulda Brá Magnadóttir6, Eiríkur Örn Arnarson1-2
'Læknadeild HÍ, !sálfræðiþjónustu Landspítala; Jsálfræðideild Hf, ‘Vinnueftirliti ríkisins, BHá-
skólanum í Osló, 6Upper Valley Neurology and Neurosurgery, Lebanon, BNA
jgh@jgh.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að meta umfang heilaáverka
á ungum aldri sem heilsufarsvandamáls og að kanna forspárþætti um
síðbúin áhrif heilaáverka á heilsu, hugræna þætti, atferli og aðlögun.
Rannsóknin fór fram 2008-2009.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn var allir sjúklingar á
aldrinum 0-19 ára sem greindir voru með heilaáverka (ICD-9 850-
854) á Islandi á 12 mánaða tímabili um það bil 16 árum áður (n=550).
Samanburðarhópur (n=1.232) var nýlega valinn úr Þjóðskrá með lag-
skiptri tilviljunaraðferð. Spurningalisti, sem innihélt spurningar um
heilaáverka og félagsstöðu, ásamt fjórum klínískum kvörðum með
spurningum um hugræna þætti, atferli, aðlögun og Iíðan, var sendur
með pósti til hópanna tveggja. Þeir sem ekki svöruðu voru beðnir að
svara styttri útgáfu listans í síma. Svarhlutfall var í heildina 67%.
Niðurstöður: í rannsóknarhópi lýstu 39 (12% þátttakenda) einstak-
lingar miðlungs hömlun (moderate disability) af völdum heilaáverka
16 árum síðar. í samanburðarhópi lýstu tæplega 50% því að hafa
hlotið heilaáverka og 7% lýstu miðlungs hömlun af völdum heilaáverka.
Þátttakendur með læknisfræðilega staðfestan heilaáverka og þeir sem
kváðust hafa hlotið heilaáverka komu verr út á öllum fjórum klínískum
matskvörðum en þeir sem ekki lýstu heilaáverka. Þyngd höfuðhöggs,
fjöldi og alvarleiki heilaáverka spáði fyrir um eftirstöðvar. Áhrif félags-
stöðu foreldra og lýðfræðilegra þátta á útkomu voru takmörkuð.
Ályktanir: Heilaáverkar snemma á ævinni höfðu langtímaafleiðingar.
Algengi heilaáverka og miðlungs hömlunar af völdum heilaáverka
mældist hærra en áður hefur verið lýst í sambærilegum rannsóknum
á almennum þjóðarúrtökum. Þyngd höfuðhöggs og endurtekinn heila-
áverki höfðu forspárgildi um afleiðingar til lengri tíma umfram aðrar
breytur.
LÆKNAblaðið 2013/99 25