Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Qupperneq 21

XVI VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
FYLGIRIT 73
E 33 Blóðhlutagjafir á gjörgæsludeildum Landspítala háskóla-
sjúkrahúss
Karl Erlingur Oddason1-14, Tómas Guðbjartsson2-4, Sveinn Guðmundsson3,
Sigurbergur Kárason'-3, Kári Hreinsson1, Gísli H. Sigurðsson1'4
'Svæfinea- og gjörgæsludeild og ^skurðlækningadeild Landspítala, 3Blóðbankanum, 4lækna-
deild HI
oddason@gmail. com
Inngangur: Blóðhlutagjafir eru mikilvægur hluti meðferðar á gjör-
gæslum. Mikilvægt er að blóðhlutagjöfum sé beitt í hófi því þeim geta
fylgt aukaverkanir eins og sýkingar, bráður lungnaskaði og hækkuð
dánartíðni. Nýlegar klínískar leiðbeiningar blóðhlutagjafa boða aukið
aðhald og mirmi notkun. Ýmsar rannsóknir benda til þess að fylgni við
klínískar leiðbeiningar sé ábótavant. Tilgangur rannsóknarinnar var að
kanna notkun blóðhluta á gjörgæsludeildum Landspítala og hvort hún
samræmdist klínískum leiðbeiningum
Efniviður og aðferðir: Allir blóðhlutar gefnir gjörgæslusjúklingum voru
rannsakaðir afturskyggnt á 6 mánaða tímabili, frá júní til nóvember
2010. Athugaður var fjöldi og tegund blóðhluta ásamt við hvaða gildi
blóðrauða, próthrombínstíma eða blóðflagna blóðhlutar voru gefnir.
Niðurstöður: Af 598 innlögðum gjörgæslusjúklingum fengu 149 (25%)
blóðhluta, 88 (34%) á Hringbraut og 61 (18%) í Fossvogi, um helmingur
eftir skurðaðgerð. Gefnir voru 10,8 blóðhlutar að meðaltali þeim sjúk-
lingum sem blóðhlutagjöf fengu. Blóðrauði fyrir rauðkornagjöf var að
meðaltali 88g/L. Blóðrauði var >90 g/L fyrir gjöf í 44% tilfella, þar af
5% við blóðrauða >100 g/L. Próthrombínstími var að meðaltali 21,3 sek
fyrir blóðvatnsgjöf en um 80% blóðvatnseininga voru gefnar á storku-
próf < eðlilegt storkuprófsgildi x 1,5. Blóðflögur voru að meðaltali fyrir
blóðflögugjöf 75 þús./pL en í 33% tilfella voru blóðflögur gefnar á gildi
>100 þús./pL.
Ályktanir: Klínískum leiðbeiningum þarf að fylgja betur hvað varðar
allar blóðhlutagjafir. Hlutfall gjörgæslusjúklinga sem fengu blóðhluta
er lágt en þeir fá marga blóðhluta. Brýnt er að gera framsýna rann-
sókn til að skilgreina ástæður blóðhlutagjafa og meta nánar fylgni við
leiðbeiningar.
E 34 Dánartíðni eftir eitrun af völdum metýlklóríðs
Vilhjálmur Rafnsson
Rannsóknarstofu í heilbrigöisfræði, læknadeild Hí
vilraf@hi.is
Inngangur: I fiskiróðri togarans Röðuls, á árinu 1963, lak kælivökvinn
metýlklóríð úr kælikerfinu og olli bráðri eitrun hjá undirmönnunum,
en kælikerfið var staðsett undir vistarverum þeirra. Einn maður um
borð dó af völdum eitrunarinnar. Metýlklóríð er litar- og lyktarlaus
lofttegund. Rannsókn á undirmönnunum 13 árum eftir slysið sýndi
að þeir höfðu væg en varanleg einkenni á geði og taugakerfi, sem
rekja mátti til eitrunarinnar. Markmið þessarar rannsóknar var að
skoða langtímadánartíðni áhafnarinnar miðað við aðra sjómenn.
Efniviður og aðferðir: Þetta er hóprannsókn þar sem útsetti hópurinn
er áhöfn Röðuls en ytri samanburðarhópurinn kemur frá skrám yfir sjó-
menn. Til samanburðar voru 5 einstaklingar slembivaldir úr skránum,
mátaðir með tilliti til aldurs og stöðu (skipstjóri, stýrimenn, vélstjórar og
undirmenn). Hópunum var fylgt eftir í Dánarmeinaskrá frá 1963 til árs-
loka 2010 og samanburðurinn gerður á ómátuðum en lagskiptum efniviði.
Niðurstöður: Af áhöfninni sem varð fyrir eitruninni höfðu 14 af 20 und-
irmönnum og 6 af 7 yfirmönnum dáið. í samanburðarhópnum höfðu 49
af 100 undirmönnum og 26 af 35 yfirmönnum dáið. Mantel-Haenszel
áhættuhlutfall (MHRR) var 1,89, 95% öryggismörk (CI) 1,16-3,08 vegna
allra dánarmeina, MHRR var 2,81; 95% CI 1,23-6,43 vegna bráðra hjarta-/
æðasjúkdóma og MHRR var 13,17; 95% CI 1,34-129,27 vegna sjálfsvíga.
Ályktanir: Eftirfylgni þessa litla hóps sem varð fyrir metýlklóríð-eitrun
fyrir 48 árum sýndi hækkaða dánartíðni vegna allra dánarmeina, bráðra
hjarta- og æðasjúkdóma og sjálfsvíga. Styrkleiki rannsóknarinnar felst
í notkun lýðskráa og að samanburðarhópurinn hafði sömu stöðu,
sem óbeint leiðréttir fyrir truflandi þáttum, svo sem þjóðfélagsþrepi,
vinnureynslu, lífsháttum eins og reykingavenjum, notkun áfengis og
mataræðis.
E 35 Dreifingar kransæðakalks í Öldrunarrannsókn Hjartaverndar
Elías Freyr Guðmundsson1, Vilmundur Guðnason1-2, Sigurður Sigurðsson ’, Lenore
J. Launer3, Tamara B. Harris3, Thor Aspelund u
‘Hjartavemd, 2læknadeild HÍ, 3Laboratory of Epidemiology, Demography and Biometry,
Intramural Research Program, Nat. Inst. Aging, Bethesda, BNA
elias@hjarta.is
Inngangur: Kalk í kransæðum (coronary cirtery calcium, CAC ) er merki
um langt gengna æðakölkun. Magn kransæðakalks er venjulega mælt
með Agatston-aðferð. Dreifing kalks er sérstök þar sem núll gildi eru
algeng en dreifing jákvæðra gilda er mjög skekkt með mikla spönn. Við
lýstum mældu kalki í þýði aldraðra og bárum saman tölfræðiaðferðir til
að lýsa dreifingum.
Efniviður og aðferðir: Lýðgrunduð gögn úr Öldrunarannsókn
Hjartaverndar yfir 5764 einstaklinga á aldrinum 66-96 ára voru greind
með lýsandi tölfræði og samanburði á aðhvarfsgreiningum: i) línuleg
aðhvarfsgreining á ln(CAC+l) og Box-Cox(CAC+l) vörpuðu kalki, ii)
hlutfallsmarka-aðhvarfsgreining (quantile regression) og iii) núll þanin
neikvæð tvíkosta (zero inflated negative binomial) aðhvarfsgreining.
Aðferðir voru bomar saman með tilliti til mátgæða (goodness of fit) og
talningu á fjölda marktækra tengsla við þekkta áhættuþætti kransæða-
sjúkdóma.
Niðurstöður: Algengi kalks í þýðinu var hátt og mun meira mældist
hjá körlum en konum. Konur höfðu hærra hlutfall núll gilda en karlar.
Sterk tengsl voru milli kalks og aldurs, sögu um kransæðasjúkdóm og
skella í hálsslagæð. Tengsl þekktra áhættaþátta við kalk voru mismikil
milli kynja. Þekktir áhættuþættir skýrðu aðeins um 16% af breytileika í
kalki. Að þessu leyti voru niðurstöður svipaðar milli aðferða. Núll þanin
neikvæð tvíkosta-aðhvarfsgreining gaf bestar niðurstöður með tilliti til
mátgæða og spáðu hlutfalli núll kalkgilda.
Ályktanir: Kransæðakalk var algengt hjá öldruðum og er tengt mörgum
áhættuþættum hjarta- og æðasjúkdóma. Hins vegar útskýrðu áhættu-
þætttir lágt hlutfall breytileika í kalki og hugsanlega eru ófundnir þættir
sem lýsa dreifingunum betur. Niðurstöður gefa til kynna að hin hefð-
bundna aðhvarfsgreining á ln(CAC+l) eigi enn við til að finna tengsl
kalks við áhættuþætti.
E 36 Tengsl snemmbærs kynþroska stúlkna við dauðsföll af
völdum hjarta- og æðasjúkdóma
Cindy Mari Imai1, Ingibjörg Gunnarsdóttir1-2, Vilmundur Guðnason3-4, Thor
Aspelund3-4, Bryndís Eva Birgisdóttir1, Inga Þórsdóttir1'2, Þórhallur Ingi
Halldórsson1-2
’Rannsóknastofa í næringarfræði HÍ og Landspítala, 2matvæla- og næringarfræðideild heil-
brigðisvísindasviði HÍ, ’Hjartavemd, 4læknadeild HÍ
cmi1@hi.is
Inngangur: Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl snemmbærs kynþroska
LÆKNAblaðið 2013/99 21