Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Qupperneq 43

XVI VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 73
E 104 Starfsumhverfi á háskólasjúkrahúsi. Gildi blandaðra rann-
sóknaraðferða
Sigrún Gunnarsdóttir, Helga Bragadóttir, Helgi Þór Ingason
Hjúkrunarfræöideild HÍ, Landspítala, tækni- og verkfræðideild HR
sigmngu@hi.is
Inngangur: Rannsóknir sýna að starfsfólk sjúkrahúsa býr við umtalsvert
álag í starfi sem tengist til dæmis ómarkvissum samskiptum, skorti á
upplýsingum og búnaði. Rannsóknum um starfsumhverfi á sjúkra-
húsum hefur fjölgað en fáar rannsókrtir veita innsýn í heildarmynd
margra þátta sem hafa áhrif á vinnu og starfsgetu á sjúkrahúsi. Tvær
yfirgripsmiklar rannsóknir með blandaðri aðferð varpa ljósi á vinnu og
starfsumhverfi á háskólasjúkrahúsi.
Efniviður og aðferðir: Gögnum var aflað með stöðluðum mælitækjum
og eigindlegum aðferðum. í fyrri var gagna aflað með könnun og
rýnihópum um viðhorf til starfsumhverfis og líðan í starfi og í seinni
söfnuðu athugendur gögnum um vinnu og áhrifaþætti í gagnagrunn
handtölvu og með athugasemdum. Þátttakendur voru hjúkrunarfræð-
ingar, ljósmæður og sjúkraliðar.
Niðurstöður: Báðar rannsóknirnar sýna að eigindlegu niðurstöðurnar
staðfesta niðurstöður megindlega hlutans um leið og þær varpa skýrara
ljósi á aðra þætti í starfsumhverfi sem hafa áhrif á vinnu og starfsgetu. í
fyrri rannsókninni kom fram mikil starfsánægja þrátt fyrir vaxandi álag
í starfi en rýnihópaviðtöl sýna að innri starfshvöt er þar mikilvægur
áhrifaþáttur. f seinni rannsókn sýndu staðlaðar mælingar að vinna þátt-
takenda einkenndist af tíðum truflunum og eigindleg gögn varpa ljósi á
hvernig truflanir eiga sér stað.
Ályktanir: Niðurstöður sýna að með fjölbreyttum rannsóknaraðferðum
má varpa ljósi á flókið samspil þátta í starfsumhverfi á sjúkrahúsi.
Megindlegu niðurstöðumar samrýmast rannsóknum erlendis og eigind-
legi hlutinn varpar nýju ljósi á fyrirliggjandi þekkingu og veitir nýja
innsýn í viðfangsefnið. Blandaðar rannsóknaraðferðir fela í sér mikilvæg
tækifæri til að auka skilning á áhrifaþáttum í vinnuumhverfi og til að
finna leiðir til úrbóta í skipulagi og stjórnun sjúkrahúsa sjúklingum og
starfsfólki til hagsbóta.
E 105 Eflandi sjúklingafræðsla og heilsutengd lífsgæði sjúklinga
sem fara í gerviliðaaðgerðir á mjöðm og hné
Árún K. Sigurðardóttir, Gunnhildur H. Gunnlaugsdóttir, Brynja Ingadóttir
Háskólanum á Akureyri, skurðlækningasviði Landspítala
arun@unak.is
Inngangur: Gerviliðaaðgerðir eru algengar og eru stórt inngrip fyrir
sjúklinginn. Fræðsla í gegnum aðgerðaferlið gagnast sjúklingum en
sjúklingar fá oft ekki þá fræðslu sem þeir vænta og fræðslan er ekki
byggð á hugmyndafræði eflingar. Samband er á milli uppfylltra fræðslu-
þarfa og meiri heilsutengdra lífsgæða. Tilgangur rannsóknarinnar var
að kanna hvernig væntingum sjúklinga, sem fara í gerviliðaaðgerð á
mjöðm og hné, til fræðslu er mætt og tengslum þess við mat sjúklinga á
heilsutengdum lífsgæðum.
Efniviður og aðferðir: Framvirk, lýsandi samanburðarrannsókn með
þremur mælipunktum; tími 1) fyrir aðgerð og fyrir formlega fræðslu um
aðgerðina; tími 2) við útskrift eftir aðgerð á sjúkrahúsinu, eftir formlega
útskriftarfræðslu; tími 3) sex til sjö mánuðum eftir aðgerð. Úrtakið var
sjúklingar sem fóru í skipulagðar gerviliðaaðgerðir frá janúar til nóvem-
ber 2010, á þeim þremur sjúkrahúsum á íslandi sem framkvæma gervi-
liðaaðgerðir. Notuð voru þrjú mælitæki, eitt mælir væntingar sjúklinga
til fræðslu, annað fengna fræðslu og það þriðja heilsutengd lífsgæði.
Niðurstöður: Á tíma 1 svöruðu 280 sjúkiingar, á tíma 2 svöruðu 220 og
á tíma 3 svöruðu 210 spurningalista. Meðalaldur var 65,4 ár og aldurs-
bilið frá 37 til 87 ára. Meðallegutími var 6,6 dagar. Þátttakendur höfðu
miklar væntingar til fræðslu en þeir fengu minni fræðslu en þeir væntu
og munurinn eykst frá tíma 2 til tíma 3. Heilsutengd lífsgæði aukast frá
því fyrir aðgerð til 6-7 mánaða eftir aðgerð. Fram kom marktækt sam-
band á milli mats á heilsufari á tíma 3 og hversu vel væntingum um
fræðslu var mætt.
Ályktanir: Það er ályktað að endurskoða þurfi innihald sjúklinga-
fræðslu vegna gerviðliðaaðgerða á ísland.
E 106 Viðbótarvinnuálag hjá hjúkrunarfræðingum á kennslusjúkra-
húsum
Helga Bragadóttir
Hjúkrunarfræðideild HÍ og Landspítala
helgabra@hi.is
Inngangur: Hjúkrunarfræðingar standa oft frammi fyrir óvæntum
töfum og truflunum í vinnu sinni og þurfa að sinna ýmsu auk umönn-
unar sjúklinga. Viðbótarvinnuálag er það sem hjúkrunarfræðingar
skynja þegar ætlast er til að þeir axli ófyrirséða viðbótarábyrgð um leið
og þeir sinna fjölbreyttum skyldustörfum sínum innan þéttskipulagðra
tímamarka. Tilgangur þessarar rannsóknar var að varpa ljósi á viðbótar-
vinnuálag hjá hjúkrunarfræðingum á kennslusjúkrahúsum á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Um lýsandi rannsókn var að ræða. Gögnum var
safnað með spurningalista um viðbótarvinnuálag sem sett er fram í 28
staðhæfingum. Þátttakendur voru 277 klínískir hjúkrunarfræðingar á
tveimur kennslusjúkrahúsum.
Niðurstöður: Yfir 80% þátttakenda voru sammála því að eftirfarandi
atriði stuðluðu að viðbótarvinnuálagi hjá hjúkrunarfræðingum: áreiti í
vinnuumhverfi; erfiðleikar við að framkvæma og forgangsraða fjölda
verkefna innan tiltekinna tímamarka; lúi og þreyta; viðbótarábyrgð
vegna leiðsagnar nema og nýrra hjúkrunarfræðinga; ónóg mönnun. Það
sem hafði stuðlað að viðbótarvinnuálagi oft eða alltaf hjá flestum síðasta
mánuðinn var: áreiti í vinnuumhverfi; erfiðleikar við að framkvæma
og forgangsraða fjölda verkefna innan tiltekinna tímamarka; ónóg
mönnun; ný eða breytt skráning sem stofnunin krefðist.
Ályktanir: Það sem helst stuðlar að viðbótarvinnuálagi hjá hjúkr-
unarfræðingum á kennslusjúkrahúsum lýtur að vinnuumhverfi,
mönnun, leiðsögn nema og nýs starfsfólks og þreytu og lúa þátttakenda.
Hjúkrunarfræðingar sjálfir og stjómendur í heilbrigðisþjónustu þurfa
að gera sér grein fyrir þessum áhrifaþáttum og taka tillit til þeirra við
skipulag umhverfis og vinnu. Mikilvægt er að lágmarka viðbótarvinnu-
álag hjá hjúkrunarfræðingum svo að kraftar þeirra, þekking og tími
nýtist sem best í umönnun sjúklinga.
E 107 Líkamsþyngdarstuðull íslenskra grunnskólabarna og hjúkrun
barna í skólum sem eru yfir kjörþyngd
Brynja Örlygsdóttir', Ragnheiður Ósk Erlendsdóttir2, Sigrún Huld Hjartardóttir3,
Urður NorðdahP
’Hjúkrunarfræðideild HÍ, Jþróunarstofa Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, 3Lund University
brynjaor@hi.is
Inngangur: Undanfarið hefur verið rætt um vaxandi ofþyngd og offitu
bama á Vesturlöndum. Á Islandi mæla skólahjúkrunarfræðingar hæð
og þyngd skólabama, til að reikna líkamsþyngdartuðui (LÞS) og fylgjast
með hvernig bömin fylgja vaxtarkúrfu. Hins vegar er minna vitað um
LÆKNAblaðið 201 3/99 43