Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2013, Page 50

XVI VISINDARAÐSTEFNA Hl
FYLGIRIT 73
fjölsykran eyðir langlífum mótefnaseytandi frumum, en skerðingin er
mismunandi eftir fjölsykrum.
E 127 Víxlverkun vökva og stoðkerfis í sogæðareiningu
Peyman Abolhassani, Hrafn Amórsson, Piroz Zamankhan
Iðnaðarverkfræði-, vélaverkfræði- og tölvunarfræðideild HÍ
hrafnarn@gmail.com / piroz@hi.is
Inngangur: Sogæðar eru mikilvægur þáttur blóðrásarkerfisins. Þær
eru svo að segja ósýnilegar og það þyrfti að þróa mjög sérhæfða
tækni til að rannsaka þær. Ekki er hægt að fá miklar upplýsingar um
þær breytingar sem eiga sér stað í sogæðum með smásjá. Sérstaklega
áhugavert efni er skert dælugeta sogæðar. Sogæðar dragast saman og
mynda aðallega þannig kraftinn sem þarf til að knýja áfram sogæða-
vökva. Samdráttareiginleikar sogæða eru því mjög mikilvægir. Flæðið
er slagkennt enda á það sér aðeins stað þegar sogæðin dregst saman.
Stærðfræðileg hermun sogæðakerfisins er gagnleg til að skilja hvernig
vökvi fer inn í sogæð í upphafi.
Efniviður og aðferðir: í þessari grein er aðferð óþjappanlegrar jafn-
aðrar eindastraumfræði (Smoothed Particle Hydrodynamics, SPH) fyrir
vökvaaflfræði tengd saman við aðferð endanlegra mismuna (Finite
Elements, FE) fyrir byggingar til að herma samdrátt sogæðarveggjarins.
Gögn fyrir breytur svo sem Young-stuðul og deyfingu eru fengin með
tilraunum á sogæðum í miðgirni nautgripa. Þær eru fall af öðrum
þáttum svo sem tauga- og hormónaörvun.
Niðurstöður: Niðurstöðurnar benda til þess að fyrir sogæðareiningu,
sem er stutt æðareining með lokum í báðum endum, kunni staðbundin
iðustreymi og bakrennsli að eiga sér stað. Þess vegna virðist forsendan
um lagskipt flæði ekki eiga við um hermun sogæðareiningar. Því var
SPH-aðferðin ásamt aðferð hermunar stórs iðustreymis (large eddy
simulation, LES) nýtt til að bæta niðurstöðurnar um víxlverkun vökva
og stoðkerfis.
Ályktanir: Meginniðurstaðan er að Poiseuille-jafnan gefi hugsanlega
ekki rétt mat á spennum í tilviki sogæðareiningar með lokum. Tekið skal
fram að ólíklegt er að algjörlega ólgukennt flæði myndist í sogæðakerfi.
Ólga í þessu kerfi er svipuð og gerist í gljúpu efni.
E 128 Kortlagning á breytingum í efnaskiptaferlum blóðflaga við
geymslu
Ciuseppe Paglia', Manúella Magnúsdóttir', Sigurður Brynjólfsson', Sveinn
Guðmundsson2, Bemhard Ö. Pálsson', Ólafur H. Sigurjónsson2-3
'Kerfislíffræðisetri HÍ, ^BIóðbankanum Landspítala, 'tækni- og verkfræðideild HR
gpagiia@hi.is
Inngangur: Blóðflögur eru smáar kjarnalausar frumur sem gegna
mikilvægu hlutverki í segamyndun, blæðingastöðvun, bólgusvörum
og sáraviðgerðum. Blóðflögur hafa takmarkaðan geymslutíma utan
líkama (fimm til sjö daga) og við geymslu þeirra myndast ástand sem
kallað er "platelet storage lesion" sem getur leitt til þess að virkni þeirra
við inngjöf verður ekki ákjósanleg. Vegna þessa er nauðsynlegt að beita
nýjum aðferðum til að greina hvaða ferlar í blóðflögunni fara úrskeiðis
við geymslu þeirra til dæmis með því að greina breytingar í efnaskipta-
ferlum. Slíkt er mögulegt með því sem kallað er efnaskiptakortlagningu
þar sem hægt er að greina sem flesta metabólíta án fyrirfram þekkingar
á samsetningu sýnisins. Markmið þessar rannsóknar var að greina þær
breytingar sem verða á efnaskiptaferlum blóðflagna við geymslu þeirra
við eðlilegar aðstæður í blóðbanka.
Efniviður og aðferðir: Til að greina breytingar í efnaskiptaferlum var
notuð UPLC aðgreining (HILIC aðferð) sem pöruð var við Q-TOF
massagreini. Þrjár blóðflögueiningar unnar með buffy coat aðferð voru
notaðar, sýnum var safnað á dögum 0, 2, 4, 6, 8 og 10. Frumur og æti
voru síðan aðgreind og var ætíð meðhöndlað með 0,5 mL acetonítrils en
frumurnar með 0,5 mL metanókvatni.
Niðurstöður: Breytingar eiga sér stað í efnaskiptaferlum við geymslu
blóðflagna. Til dæmis nota blóðflögur glúkósa og glútamín sem aðal-
orkugjafa en losa sig við laktat og metabólíta úr sundrunarferlum nítur-
basa (purine catabolism) eins og xanthine og hypoxanthine.
Ályktanir: Niðurstöðurnar benda til að hvatberar blóðflagna verða fyrir
skemmdum eftir nokkurra daga geymslu. Flögumar taka stöðugt upp
og hvata niðurbrot glúkósa, en pýruvat er að mestu leyti breytt yfir í
laktat, í stað þess að fara í sítrónusýruhringinn, sem gefur til kynna
hægari efnaskiptahraða flagnanna við geymslu.
E 129 ATP falli í æðaþelsfrumum eftir örvun með thrombíni er miðl-
að með Cat+ innflæði um “transient receptor canonical potential”
jónagöng og magnað með cyklódextríni
Haraldur Halldórsson, Brynhildur Thors, Guðmundur Þorgeirsson
Lífvísindasetri HÍ, lyflækningadeild Landspítala
haralhat@hi.is
Inngangur: Mikilvægur þáttur í framlagi æðaþelsins til eðlilegrar
starfsemi blóðrásarkerfisins er myndun köfnunarefnisoxíðs (NO) og
skert framleiðsla þess er grundvallarvandi í truflaðri æðaþelsstarfsemi.
Við höfum skilgreint boðleið í æðaþeli sem miðlar thrombínörvun og
leiðir til aukinnar NO-framleiðslu. Hún byggir á boðkerfinu LKBl-AMP
acivated kinase (AMPK) sem virkjast eingöngu við aðstæður sem stuðla
að falli í ATP styrk í æðaþelsfrumum við örvun. Fallið í ATP er skamm-
vinnt, gerist í æti 199 en ekki æti 1640 og mekanisminn er óþekktur. Hér
leitum við skýringa á fallinu í ATP styrk eftir örvun með thrombíni eða
jónferj u.
Efniviður og aðferðir: Æðaþelsfrumur úr bláæðum naflastrengja voru
ræktaðar í EGM-æti og fluttar yfir í æti 199 einum sólarhring fyrir til-
raun. Methyl-p-cýklódextrín sem bindur kólesteról og eyðir kaveólum
var bætt á frumur 60 mínútum fyrir tilraun og jóngangahindrum 15
mínútum áður en frumumar voru örvaðar í þrjár mínútur með thromb-
íni (lU/ml) eða jónferju A32187 (0,6 uM). ATP var mælt með luciferasa
mæliaðferð.
Niðurstöður: Ca" klóbindirinn BABTA minnkaði ATP-fallið um 90%.
Ymsir hindrar „transient receptor canonical potential" (TRPC) ganga
hindruðu ATP-fallið um nálægt 50%. Hins vegar jók cýklódextrín fallið
í æti 199 og orsakaði nokkra lækkun í æti 1640. Hindrun poly(ADP-Ri-
bose)polymerasa með PJ34 eða hindrun ADPR niðurbrots með LY29002
hafði ekki áhrif á ATP fall eftir thrombín eða A23187 en hindraði slíkt fall
eftir meðhöndlun með vetnisperoxíði.
Ályktanir: Fall í styrk ATP sem er forsenda þess að LKBl-AMPK
boðleiðin virkist og magni framleiðslu NO orsakast af Ca** innflæði
gegnum TRPC göng. Innflæðið eykst við það að minnka kólesterólmagn
í frumuhimnum, sennilega vegna áhrifa á himnufleka og kaveólur þar
sem TRPC göng raðast upp.
50 LÆKNAblaðió 2013/99