Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Side 54

44
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
grafin sem jómfrú í brúðarkjól með myrtussveig um höfuðiS. Prest-
urinn átti að ganga á undan kistunni. Á legsteini hennar skyldi
standa: Hér hvílir jómfrú Júlíana Jungermann.
í engu var Júllu hlíft. Móðir mín ein vissi, að hún var ekki jóm-
frú, heldur átti son. Hún tilkynnti syninum lát Júllu. Stór og stæði-
legur gengur hann á eftir kistunni, þar sem Júlla liggur án myrtus-
sveigs um höfuðið. Hann telur sokkana, buxurnar, skyrturnar, kjól-
ana, blússurnar. Hann lætur allt í stóran kassa, síðan fer hann. En
presturinn, sem þekkti hina góðu tryggu sál, kemst við og gengur á
undan kistunni, hann blessar hina dánu og lofar dyggðir hennar.
Halldór Stefánsson íslenzkaði.
Rithöfundurinn og leikritaskáldið Ernst Toller fæddist árið 1893 í Þýzkalandi.
Hann var kvaddur til herþjónustu í fyrri heimsstyrjöldinni og særðist þá á víg-
velli svo að hann beið þess aldrei bætur. Eftir það stundaði hann nám við há-
skólana í Miinchen og Heidelberg og tók þátt í félagsskap stúdenta, sem voru
andvígir stríðinu. Herforingjaráðið þýzka upprætti þennan félagsskap, en Toller
tókst að komast undan til Berlínar.
Síðar hélt hann aftur til Múnchen og var þá handsamaður og sendur í fanga-
herbúðir fyrir að leggja lið verkfallsmönnum í hergagnaiðnaðinum. Þar var hann
þangað til byltingin hófst 1918 og félagar hans frelsuðu hann.
Arið 1919 gerðtt kommúnistar uppreisn í Bajern og stofnuðu þar sovétríki, sem
stóð í 24 daga. Toller var einn af leiðtogum hyltingarinnar og foringi Rauða
hersins (alþýðuhersins). Þegar prússneska hernum, sem sendur var frá Berlín,
hafði tekizt að brjóta á bak aftur hið nýja ríki, voru 10 þúsund mörk sett til
höfuðs Tollers. Hann náðist og var dæmdur í fimm ára fangelsi.
I fangelsinu orti hann mikið af ljóðum og samdi leikrit, sent smyglað var til
Berh'nar og leikið þar. Að lokinni fangelsisvist ferðaðist hann um Ráðstjórnar-
ríkin, Ameríku og Norður-Afríku. Árið 1933 ætluðu nazistarnir að láta myrða
hann, en hann var þá kominn til Sviss.
Eftir það fluttist hann til Lundúna og hlaut þar brezkan ríkisborgararétt. Leik-
ritum hans var þar vel tekið og þar samdi hann fleiri. Auk þess ferðaðist hann
um Evrópu og Ameríku og flutti fyrirlestra til andmæla nazismanum í Þýzkalandi.
Meðan á borgarastyrjöldinni á Spáni stóð, beitti hann sér fyrir samskotum
hæði í Evrópu og Ameríku handa spönskum börnum beggja stríðsaðilja.
Hann sat alþjóðaþing P. E. N. klúbbsins í New York 1939 og hafði þegar
keypt sér farseðil til Lundúna aftur, er hann skyndilega réð sér bana í gistihús-
inu þar sem hann bjó.