Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Blaðsíða 85

UMSAGNIR UM BÆKUR
75
8. Árgangaskipun íslenzku og norsku síldarinnar virðist vera mjög áþekk og
vaxtarhraði þeirra beggja mjög líkur.
9. Á síldarhreistri má lesa vaxtarhraða fisksins. Nú bar svo við, að tölu-
verður hluti þeirra sílda, sem klökktust árið 1904 við Noregsströndu, uxu
sérkennilega skjótt á fjórða sumri, og mátti á því þekkja þær frá öðrum síld-
um. Náttúran hafði þannig merkt þennan árgang. Nokkuð af þessari síld kom
fram við norðurströnd fslands sumarið 1913, og hefur þessu ekki verið gaum-
ur gefinn, þar til Árni endurskoðaði gögn Bjama Sæmundssonar frá því ári.
í bók sinni telur Árni líka upp röksemdir, sem mæla gegn því, að kenning
hans um göngur síldarinnar sé rétt. Er þar einkum athugavert, að íslenzka
síldin er eldri að meðaltali en sú norska (11.5 ára á móti 8.5). Bendir hann á
tvö atriði því til skýringar. Annars vegar, að ungsíldina vantar í íslenzka
stofninn, hins vegar, að nokkur hluti eldri síldarinnar muni hætta langferðum
til Noregs og ílengjast í sjónum hér við land.
S
Þess er hér ekki kostur að gera ítarlegri grein fyrir röksemdarfærslu Árna
Friðrikssonar, enda hygg ég, að drepið hafi verið á flest atriði, sem máli
skipta. Hér skal að lokum gerð tilraun, með aðstoð myndar þeirrar, sem fylgir
þessu máli, að lýsa ævisögu síldarinnar í samræmi við skýringar Árna.
Hr>'gning síldarinnar fer fram með fram nærfellt allri Noregsströndu, en
lirfur og seiði dreifast víða inn um firði og víkur. Á þriðja eða fjórða ári
leitar síldin til hafs (sýnt með stuttum, mjóum örvum) og er á ætisgöngum
einhvers staðar yfir djúpum Norðurhafsins, sennilega innarlega í straumið-
unni. Fimm ára gengur hún inn á Noregsgrunnin til hrygningar („vorsíld"), en
milli fyrstu hrygninga sveimar hún um innarlega í straumhring Norðurhafs-
ins og verður hennar lítið vart á íslenzkum síldarmiðum. Frá áttunda ári er
eins og hún hafi þokazt utar í hringrásina og ber hana eftir það að meira eða
minna leyti upp að norðurströnd íslands á ætisgöngu að aflokinni hrygningu.
Frá fimmtánda ári fer langferðahugurinn að dvína og kyrrsetzt nokkur hluti
stofnsins við íslenzkar strendur (sýnt með hringum á myndinni). Elztu síldar
verða sjaldan meira en 20 ára.
Eins og áður er sagt hrygnir vorgotssíld við suðurströnd íslands, en Árni
hyggur, að hún sé lítil grein af sama stofni, sem nú hefur verið um rætt. Með
hringstraumnum kring um landið berast sennilega síldar frá Austurlandi og
vestur með Suðurlandi (sýnt með brotnum örvum a myndinni), sem hrygna
við suður- og suðvesturströndina að vori til, en fylgja síðan straumnum norð-
ur og blandast þeirri síld, sem úr langferðum er komin frá Noregi.
§
Því verður ekki á móti mælt, að kenning þessi um göngur síldarinnar skýrir
ýmislegt, er áður þótti torskilið um háttu síldarinnar. En eins og höfundur
hennar tekur skýrt fram, er hún ekki sönnuð ennþá og verður enn að bíða
átekta, þar til írekari rannsóknir hafa farið fram og krefjast sumar þeirra