Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Blaðsíða 95

UMSAGNIR UM BÆKUR
85
flórunni? Varla er það vitlaust þar. Höf. hefur bara ekki varað sig á því, að
í þeim ættkvíslalykli er tvisvar vísað til Scirpus, bæði þeirra, sem hafa blöð og
blaðslíður aðeins við stofninn á stráinu, og svo þeirra, sem hafa þau uppeftir
stráinu — og höf. hefur lent á öfugum bás með íslenzku skúfgrösin.
Af sömu ástæðu stafa sumar mótsagnirnar hjá höf. í lyklum og lýsingum,
en þær eru margar. T. d. á bls. 180 og 182 um Alchemilla filicaulis. I lyklin-
um stendur „aldinbikarinn hárlaus“, í lýsingunni „öll eða sum bikarblöðin
hærð, hárin útstæð" (á norskunni: alle eller sume fruktbekarar med utstáende
hár). I lyklinum vísar Lid tvisvar til A. filicaulis, en höf. má ekki vera að því
að skilja lykilinn. Þarf að nefna fleiri dæmi um ósamræmið milli lykla og
lýsinga? Lathyrus palustris: bláfjólublá blóm — gul blóm; tvær mjóar væng-
ræmur — ein mjó vængræma. — Euphrasia: marggreindur stöngull — sumar
tegundir ógreindur stöngull. — Veronica scutellata: blöðin heilrennd — blöðin
gistennt; tennumar snúa niður, og neðan við hverja tönn er dálítill nabbi.
— Salix herbacea: leggjuð hýði — hýðin legglaus. — Carex Lyngbyei: blöðin
samvafin — blöðin breið og flöt. — Aconitum: klasi — ax. Svona mætti lengi
telja.
Eitt dæmi má þó nefna enn um óvandvirkni við aðgreiningu tegunda, þótt
það sé úr tegundalýsingum. Tegundalykill og lýsingar á Galeopsis eru tekin
úr norsku flórunni, nema hvað tveim setningum er bætt inn í lýsinguna úr
Flóru Islands: G. Tetrahit, „krónupípan hér um bil jafnlöng og bikarinn",
G. speciosa, „krónupípan um það bil tvöfalt lengri en bikarinn." G. Ladanum?
Þar stendur ekkert um krónupípuna, enda er ekki minnzt á þessa tegund í
Flóm Islands, ekkert stendur um það í Lid og ekki veit höf. neitt um það.
Það hefði verið hægur vandi að leita sér upplýsinga um þetta, og þar sem
krónupípan hjá G. Ladanum er um það bil helmingi lengri en bikarinn, hefði
verið fyllsta ástæða að taka það fram.
Tegundalýsingar
Enginn heildarsvipur er yfir tegundalýsingunum. Sums staðar eru þær lang-
ar og skilmerkilegar, ekki sízt þegar þær eru skrifaðar úr Flóm íslands. Annars
staðar er þeim mjög ábótavant. Það er lýst fimm tegundum af Bromus, og þar
stendur ekki annað en það, sem er í tegundalykli Bromus í norsku flórunni.
Mun þeim, sem ekki þekkja Bromus, veitast allerfitt að geta sér til um útlit
þessara grasa. Lýsingarnar á „ribs“ (bls. 175) virðast vera teknar upp úr ein-
hverri matreiðslubók. Þar sem ég er ekki kunnugur þeirri tegund bóka, get
ég því miður ekki sagt neitt um, hvaðan höf. hefur tekið það.
Oft er setningum úr lyklum bætt inn í lýsingarnar, ekki sízt þar sem tekið
er úr norsku flómnni. Verður þá oft mikill hrærigrautur úr, enda þótt hver
einasti grasafræðingur viti, að plöntulýsingar hafa alveg ákveðið stafróf, sem
ekki má breyta út af. I plöntulýsingum er ekki hlaupið frá blöðunum og yfir
í fræflana, síðan í stöngulinn og þaðan í blómið o. s. frv. En þetta ofur ein-
falda atriði hefur líka farið fram hjá flóruhöfundinum. T. d. í lýsingunni á