Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Blaðsíða 24

14
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
geta, að þessir hringdansar voru áður mjög tíðkaðir hjá oss og eigi
aðeins hafðir til að skemmta gestum, heldur voru oftar viðhafðir
af heimilisfólkinu til skemmtunar, og svo voru eyjarskeggjar hneigð-
ir fyrir þá, að á sumum árstíðum kom sums staðar saman á vökum
helgra manna, er svo voru kallaðar, mikill fjöldi karla og kvenna
úr hverri sýslu og dansaði þannig heilar nætur, og hafði annað
veifið aðra leika og hlægileg sjónarspil og létu öllum illum látum
sem óðir væru. Því að hvað á að kalla það annað, þar sem það er
víst, að á þess háttar samkomum voru hafðar í frammi margar
ldægilegar, blautlegar og léttúðugar athafnir og fyrst og fremst
mansöngskvæði, sem hættuleg freisting er i? Því að sjálf kvæðin
eru gerð af mikilli list og kunnandi og smjúga því auðveldlega í
eyru og huga, einkum þegar við þau bætist þýður söngur. Því að'
svo sem þau veita meiri skemmtun hafa þau og meiri áhrif, hræra
og knýja, ganga einhvern veginn gegnum merg og bein og tendra
einhverja loga í brjósti manns og brenna sárt þá, sem veikari eru
fyrir og að eðlisfari hneigjast fremur til óleyfilegs munaðar. Þess
vegna eru þessi léttúðugu kvæði á vora tungu kölluð ,,Brunakvæði“
og er það heiti vissulega ekki illa til fundið.“
Ofangreind lýsing er, að því er ég bezt veit, sú merkasta lýsing á
íslenzkum miðaldaskemmtunum, sem til er.
„En um aðrar skemmtanir bænda,“ skrifar Sigurður, „þá veit ég
ekki hverjar þær eru, nema að allur búskapurinn, og fyrst og fremst
sauðfjárræktin, veitir ekki alllítinn unað þessum mönnum, sem allt
af eru önnum kafnir við þessi viðfangsefni. Þess vegna tala þeir
oftast um þau, dást helzt að þeim, halda þeim á lofti, unna þeim,
og, ef ég get rétt til, þá dreymir þá um þau.“-----Heldri menn
skemmta sér með virðulegum heimboðum hver til annars. Telur
Sigurður slíkar veizlur ekki vítaverðar, „ef þeir hefðu nokkru meira
hóf og mát á almennum samdrykkjum sínum en hingað til hefur
verið hjá sumum, sem ef til vill kusu að teljast öðrum fremri að
rausn og eigi aðeins báru heiðvirða gesti ofurliði með rokna bik-
urum, heldur og höfðu gaman af að ginna þá, með því að blanda
og sulla meinlega og óvænt saman víni, miði og öli, einkum ef ein-
hverjir voru þolnir við drykk, þangað til hvorki fótur né hönd eða
jafnvel tunga gerðu skyldu sína. En þessum og þvílíkum landssiðum