Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Blaðsíða 58

48
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Undantekningarlítið hafa þeir bændur, sem þegar eru búnir að
koma ræktunarmálum sínum í viðunandi horf, haft betri aðstöðu
til slíkra verka en hinir, sem aftur úr hafa dregizt. Yfirleitt hafa
þeir búið á góðum jörðum við góð efni. Þeir höfðu því oft fjármagn
aflögu, sem þeir gátu lagt í ræktunina. Og ef þeir höfðu ekki fjár-
magn, höfðu þeir lánstraust og gátu velt stórum fjárhæðum, eins og
útgerðarmenn. Svo komust þeir í Kreppulánasjóð og fengu lánin
strikuð út að mestu leyti. Þar með komust þeir á græna grein.
Saga hinna, sem hafa dregizt aftur úr, er ekki eins ævintýraleg,
(en samt sem áður dálítið lærdómsríkl. Það er nú komið upp úr
kafinu, að hinir lélegu framleiðsluhættir þeirra stafa af ódugnaði.
Og það er talið eðlilegt og sanngjarnt, að þeir sitji við skarðari
hlut en meðalbændur, að maður tali nú ekki um stórbændur. Ef
einhver skyldi láta sér detta í hug, að þessi kveðja hefði verið send
fátækum hændum í illgjörnu bæjarblaði, skal það fram tekið, að
svo er ekki. Hún stendur í þeirra eigin blaði, Frey, bls. 143, þ. á.
En við skulum hiklaust vísa á hug ásökuninni um ódugnaðinn.
Engir menn á landi hér þræla meira en bændur á óræktuðum jörð-
um, og því meir sem jarðirnar eru verri.
En hvers vegna hafa þeir þá ekki ræktað jarðir sínar móts við
þá, sem lengst eru komnir?
Þeir hafa blátt áfram ekki getað það. Þeir höfðu ekki handbært
fé til þess að leggja í ræktun. Þeir höfðu ekki lánstraust og þeir
fengu ekki eftirgefnar skuldir sínar í Kreppulánasjóði, svo að
nokkru næmi, en urðu að dragast með raunverulega stærri lán á
kreppuárunum en þeir fengu staðið undir. Auk þess búa margir
þeirra á jörðum, sem hafa erfið skilyrði til ræktunar. Og síðast en
ekki sízt eru jarðræktarlögin þannig úr garði gerð, að þau koma
þeim, sem mest þurfa á hjálp þeirra að halda, að miklu minna gagni
en ætla mætti. Styrkurinn þurfti að vera þeim mun hærri sem það
átti lengra í land, að jörðin gæti talizt fullræktað býli.
En í reyndinni hefur það orðið svo, að styrkurinn hefur staðið
í nokkurn veginn öfugu hlutfalli við ræktunarþörfina og oftast nær
verið því meiri sem efnahagur ræktunarmannsins hefur verið betri.
Þá skulum við athuga, hvað hægt verður að gera til þess að jafna
þennan aðstöðumun, sem nú hefur verið lýst.