Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Side 33

TVEIR KAFLAR ÚR ÓPRENTAÐRI BÓK
23
Það hefur sannazt nógu áþreifanlega og meira en það, að Þjóð-
verjahræðslan var á fullum rökum byggð, en hins vegar hefur orðið
hér vart hræðslu við Ráðstjórnarríkin, sem ekki á sér nokkra stoð
í veruleikanum, heldur byggist á ímyndun einni og hugarburði.
Rökin eru þá líka í samræmi við það. Ráðstjórnarríkin verða stór-
veldi eftir stríðið, segja menn meðal annars. Já, þau eru þegar orðin
það, en England og Bandaríkin eru einnig stórveldi, og ekki göng-
um við þó um skjálfandi af ótta við þau. Meðan Finnagaldurinn
stóð yfir, litu margir hér heima tortryggnum augum til Ráðstjórnar-
ríkjanna. En þegar reykskýið, sem huldi makk Finna við nazismann,
leystist sundur, fengu margir nýjan skilning á samhengi málanna,
og þegar birtir voru í fyrra hinir ágætu kostir, sem Finnlandi voru
gerðir, gegn því, að það yrði hlutlaust, ef Hitler-Þýzkaland réðist
á Ráðstjórnarríkin, hlutu augu allra heiðarlegra manna að opnast.
Litla Finnland kaus heldur að taka þátt í árásarstríðinu við hlið
Hitler-Þýzkalands og leiða manntjón og eigna yfir friðsama nágranna
sína, og þegar þessa er gætt, er ekki annað hægt að segja en að
friðarskilmálarnir, sem Finnlandi voru settir, séu óvenjulega mildir.
Hugsum okkur, að Þýzkaland hefði átt að setja friðarkostina: Finn-
land má þakka hamingjunni fyrir, að það á þann nágranna, sem
það á. Hlutskipti þess getur ekki vakið ótta nokkurs smáríkis.
Örlög hvers lands ákvarðast að mörgu leyti af landfræðilegri legu
þess, og lega lands vors hefur oft framkallað mjög alvarlegar hætt-
ur. En þessi sama lega þess getur einnig orðið því til bjargar. Skyldu
margir Danir gera sér grein fyrir því, hve mikið við eigum Rúss-
landi upp að inna fyrir aðstoð þess í utanríkismálum á liðnum öld-
um. Þegar Danmörk blandaðist — óverðskuldað eða sökum óhyggi-
legrar stjórnarstefnu — í hinar tíðu deilur og styrjaldir Evrópu-
ríkjanna á tveim síðastliðnum öldum og átti jafnvel stundum sjálfa
tilveru sína að verja, kom ríki zarsins hvað eftir annað landi voru
til hjálpar og bjargaði því úr verstu hættunum. Við að lesa Sögu
Danmerkur og Noregs jrá lokum Norðurlandastríðsins mikla til
aðskilnaðar ríkjanna (1720—1814) eftir sagnfræðinginn Edvard
Hohn fær maður áhrifaríka og lifandi mynd af stormasamri öld,
þegar land vort rataði hvað eftir annað í vandræði, en bjargaðist
úr þeim fyrir aðstoð rússnesku utanríkisþjónustunnar.