Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Blaðsíða 101

UMSAGNIR UM BÆKUR
91
2. Tvö eða fleiri blóm í hverju smáaxi; tvö fræni; samaxiS tvíhliða.
§ Smáöxin á tve'.m hliSum axins, samaxiS tvíhliSa. Agropyron og Secale.
§§ Smáöxin á öllum hliSum axins. Ein- eða tvíær, ræktuð jurt. Triticum.
Gaman þætti mér að vita, hvort höf. botnar nokkuð í þessu sjálfur. Hvernig
eru smáöxin á ölium hliðum á axinu (!), þegar samaxið er tvíhliða? Það sem
er með breyttu letri er alveg óskiljanlegt, en líklega mun málfræðileg kyn-
villa höf. eiga hér nokkra sök. I skandínavískum málum finnast tvö lík orð,
„aks“, sem er hvorugkyns og þýðir ax, og „akse“, sem er samkyns og þýðir
ás eða, eins og Flóra Islands kallar það í þessu sambandi, axhelma. Höf.
getur hafa misskilið þetta og skrifað ax í staðinn fyrir axhelma (ás), og þá
kemur önnur vitleysa í ljós, að höf. lætur Triticum hafa bæði tvíhliða og al-
hliða ax (samax), sem auðvitað getur ekki farið saman.
Um fíílana
Þar kom að því, að höf. lagði sig í líma og fór að skapa eitthvað nýtt í
flóruna, ef trúa má orðum hans í formálanum (bls. 7); „En dr. Haglund, sem
er færasti núlifandi fíflafræðingur Norðurlanda, hefur samið greiningarlykilinn
yfir fíflana í samráði við mig og aðstoðað mig við athuganir á þeim mörgu
íslenzku fíflum, sem eru til í söfnum á Norðurlöndum". Það var þá helzt, þar
sem þurfti. En þessir tveir fíflafræðingar (höf. gleymir reyndar að setja sitt
eigið nafn við hliðina á G. Haglund á bls. 262) eru þó ekki nærri eins dug-
legir og undafíflafræðingurinn lektor Omang, sem hefur komið ekki færri en
106 undafíflategundum inn í bókina, en fíflamir urðu ekki nema 21. En þótt
undarlegt megi virðast er höf. með ónot til M. P. Christiansens fyrir að hafa
skrifað bók um 116 íslenzkar fíflategundir, þar sem aftur á móti Omang fær
mesta hrós fyrir sína 105 undafífla. Um bók M. P. Chr. segir höf.: „við nánari
rannsóknir okkar kom í ljós, að mörg eintök eru þar ranglega færð til nýrra
tegunda", en þeir eru þó ekki sterkari á svellinu en svo, að „þar eð ógjörn-
ingur var að skera úr um sumar hinar nýju tegundir Christiansens, hvort þær
eru ólíkar gömlum, norrænum tegundum eða ei, eru allmargar þeirra settar
hér sem samtegundir". Gátu þessir tveir færustu fíflafræðingar Norðurlanda
ekki tekið afstöðu til þess, hvort þetta er rétt eða rangt hjá M. P. Chr.? Þar
sem ég er vel kunnugur M. P. Chr. og þekkingu hans á fíflum og samvizku-
semi við rannsóknir hans á þeim, hika ég ekki við að halda því fram, að hann
standi dr. Ifaglund og dr. Áskatli ekki að baki í fíflafræði, nema síður væri.
Annars hef ég gaman af að hevra, hvað höf. á við með því, þegar hann talar
um tegundir í sambandi við fífla og undafífla. Þær fá númer eins og allar
aðrar tegundir í bókinni, allar fá þær íslenzk nöfn, gríseyrnafífill, skáneyjar-
fífill, svartkollsfífill, svarthöfðafífill o. s. frv., en ekki þýðir að gá að neinum
af þessum nöfnum undir „fslenzk tegundaheiti" á bls. 287—291! Þar finnur
maður bara „Fífill", sem er á bls. 262, og „Undafífill", sem á að finnast á
hls. 000!
Nei, öll þessi fíflavizka á ekki heima f svona flórum. Það er hvort sem er