Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Blaðsíða 52

Tímarit Máls og menningar
berjast til þess að frelsa heiminn á
meðan þeir sjálfir eru ekki frjálsir?
Hví háðu Bandaríkjamenn síðustu
styrjöld til varnar lýðræðinu án þess
að búa sjálfir við lýðræði? Hvernig
geta Bandaríkj amenn barizt af ein-
lægni fyrir frelsi Afríkuþjóða á sama
tíma og þeir búa sjálfir við ófrelsi í
landi sínu? Hvernig geta Ameríku-
menn barizt fyrir frelsi og jafnrétti í
heiminum án þess að frelsi og jafn-
rétti ríki í landi þeirra sjálfra?
Hvernig geta Bandaríkjamenn lýst
yfir stuðningi sínum við þingræði og
frjálsar kosningar í öðrum löndum án
þess að búa sjálfir við þingræði og
frjálsar kosningar í landi sínu?
Hvernig geta Bandaríkjamenn gefið
þjóðum um allan heim ráð um það
hvernig þær eigi að leysa vandamál
sín á sama tíma og þeir geta ekki leyst
sín eigin vandamál? Hvernig geta
Bandaríkjamenn talið sig þess um-
komna að efla velmegun meðal þjóða
víða um heim á sama tíma og þeim
veitist svo erfitt sem raun ber vitni að
bæta hag hinna þeldökku samborgara
sinna? Hvernig geta Ameríkumenn
talað um að þeir búi í frj álsu samfé-
lagi meðan sú spurning knýr sífellt á
hjá hverjum einasta hvítum manni í
landinu hvar hann eigi að borða og
hvar ekki, hvar hann eigi að vera í
strætisvögnum, sporvögnum og lest-
um til þess að forðast samneyti við
negra?
Þannig er það vandamál, sem í upp-
hafi var stéttarlegs eðlis, en síðan
gert að kynþáttavandamáli með því
að aðgreina negrana frá öðrum á
grundvelli litarháttar, nú orðið
vandamál alþjóðar, hið mikla, alls-
staðar nálæga, ameríska vandamál,
sem veldur togstreitu í sál hvers ein-
asta manns, hverri stofnun og sér-
hverjum félagssamtökum í landinu,
hefur áhrif á samskipti allra þessara
aðila við umheiminn.
Fyrst eftir „kaupsamninginn“
1877 var kyrrt um negravandamálið.
Enda þótt þetta tímabil einkenndist
af hrottaskap, svívirðilegum barsmíð-
um, nauðgunum og aftökum án dóms
og laga (verri en fyrir borgarastyrj-
öldina, af því að nú átti ástandið að
vera orðið gerbreytt), létu Ameríku-
menn sem þeir sæju það ekki. Allt
það sem andstæðingar þrælahaldsins
höfðu talað um og ljóstrað upp fyrir
styrjöldina drukknaði í þrumugnýn-
um frá hinum nýju verksmiðjum sem
spruttu upp eftir styrj öidina og stélta-
baráttunni sem færðist yfir á vett-
vang jámbrautanna.
Fyrstu alvarlegu átökin sem urðu
milli hvítra manna og svartra urðu í
Springfield í Illinois 1908. Upp úr
þeim óeirðum varð NAACP til, en
það voru samtök þeldökkra mennta-
manna til varnar réttindum negra. Á
árum fyrri heimsstyrjaldarinnar og
kreppuárum hins ameríska kapítal-
isma flykktust negrar frá Suðurríkj-
unum í herinn og til iðnaðarborg-
42